Oekraïense melkaanvoer onder druk, melkprijs schiet omhoog

Dat blijkt onder meer uit een rapport van het Amerikaanse ministerie van landbouw. De Oekraïense melkveesector verloor vorig jaar 4 procent van het totaal aantal koeien, waarmee de rundveestapel daalde naar 1,29 miljoen stuks. Ongeveer 70 procent van deze koeien staat op ouderwetse kleinschalige gezinsbedrijven die de melk deels zelf gebruiken, deels verkopen in de buurt en deels leveren aan een fabriek. De rest staat op grotere, meer op westerse leest geschoeide bedrijven.

In de regio ten noordoosten van Kiev, en in de belangrijke melkproductieregio rond Charkov, heeft de melkveesector te kampen met oorlogsrisico’s, elektriciteitstekorten (in 2022) en een sterke stijging van de elektriciteitsprijzen in 2023. Ook landmijnen en onontplofte explosieven op de akkers spelen de boeren parten, waardoor de ruwvoerproductie en daarmee de melkproductie onder druk zijn komen te staan. Gaven de koeien begin 2022 nog gemiddeld 7.300 kilo melk; inmiddels is dat teruggelopen tot 6.500 kilo.

Verstoorde aanvoerketen

In het westen van het land zijn grote melkproducerende regio’s minder direct getroffen door de oorlog, maar ook hier hebben boeren te maken met verstoringen in de aanvoerketen, tekorten aan arbeidskrachten, doordat mannen opgeroepen werden voor het leger, en stroomstoringen als gevolg van Russische raketaanvallen op de infrastructuur. Daarnaast had de Oekraïne vorig jaar te maken met een zeer droge zomer. Al met al komt de melkproductie in het land maar moeilijk weer op gang.

Vluchtelingen

Tegelijkertijd zijn er sinds 2022 6,2 miljoen Oekraïeners op de vlucht geslagen; 15 procent van de totale bevolking van 41,1 miljoen mensen. Nog eens 2,4 miljoen mensen verblijven in de EU zonder vluchtelingenstatus, en een deel van de bevolking is gevlucht naar Rusland. Naar schatting verblijven tegen de 9,5 miljoen Oekraïeners – onder wie veel vrouwen en kinderen – nu buiten het land. Dit heeft ook z’n gevolgen voor de zuivelconsumptie, omdat juist die groep veel zuivel consumeert. Ook de daling van het besteedbare inkomen als gevolg van de oorlog en inflatie speelde een rol. De sector heeft dat opgevangen door meer exportproducten te maken, zoals kaas, boter en melkpoeder.

Handen in het haar

De zuivelsector zit nu met de handen in het haar vanwege de sterk gestegen melkprijs. Normaal ligt de Oekraïense melkprijs op pakweg 60 procent van het EU-gemiddelde; inmiddels ligt het daar met 50 cent per liter ruim boven. Oekraïense zuivel wordt daarmee te duur voor de export, vreest de voorman van de Oekraïense Zuivelunie, Leonid Tulush. Bovendien draaien de zuivelfabrieken door het tekort aan melk ook maar op 50 tot 60 procent van hun capaciteit. De Zuivelunie hoopt nu dat de overheid ingrijpt door uitbreiding van de melkveestapel en daarmee de melkproductie te stimuleren. Het goede nieuws is dat de Oekraïense melkveehouders , die normaliter amper het hoofd boven water kunnen houden, nu gouden tijden beleven – zolang de melkfabrieken het kunnen blijven betalen.