Fosforbepaling in melk scheelt miljoenen kilo's fosfaat

Koeien hebben fosfor nodig. Die fosforbehoefte is nauw gerelateerd aan het fosforgehalte in de melk. Tot nog toe was er nog geen goede en goedkope methode om het fosforgehalte in de melk te bepalen. Nauwkeurig fosfor voeren naar behoefte is dan lastig. 

Behoorlijke efficiëntieslag mogelijk

Om gezondheidsproblemen te voorkomen, wordt de fosforgift voor de zekerheid afgestemd op koeien met de hoogste fosforbehoefte. 'In de praktijk zien we dat koeien worden gevoerd op 130 tot 150 procent van hun fosforbehoefte. Daardoor is de fosfaatuitscheiding via de mest veel hoger dan bij het voeren naar werkelijke behoefte. Hier kan dus een enorme efficiëntieslag worden gemaakt', aldus Wageningen UR.

Van alle fosfor die een koe opneemt, komt ruwweg 30 procent in de melk terecht en 65 procent in de mest. Zo'n 5 procent gaat naar de groei van de vaars dan wel de groei van het kalf en het lichaamsonderhoud van de koe.

Omdat een laboratoriumbepaling van het exacte fosforgehalte in de melk tot nog toe vrij duur was, werd er tot nog toe bij berekeningen een standaard waarde aangehouden van 0,97 gram fosfor per kilo melk.

Grote verschillen

In werkelijkheid bestaan er echter grote verschillen tussen de hoeveelheid fosfor in de melk van individuele koeien. Op lactatiebasis kunnen deze verschillen oplopen tot 3 kilo fosfor. Dit kan leiden tot een besparing van 3,6 kilo fosfaat per melkkoe per lactatie en tot een 17 procent efficiëntere benutting van fosfaat, aldus Wageningen UR.

Infrarood analyse

Er werd altijd van uitgegaan dat het meten van mineralen zoals fosfor in de melk niet mogelijk was met behulp van infrarood. Via infraroodmetingen zijn namelijk vooral organische moleculen goed meetbaar. Infrarood analyses worden dan ook al jarenlang gebruikt voor de routinematige bepaling van het vet-, eiwit- en lactosegehalte in de melk.

Onderzoek van Ibrahim Jibrila (onder begeleiding van professor Henk Bovenhuis van de leerstoelgroep Fokkerij & Genetica) heeft geleid tot een infrarood-meetmethode voor fosfor. Dat maakt de praktische toepassing relatief eenvoudig, omdat de bepaling van het fosforgehalte dan kan meeliften met de vet- en eiwitbepalingen bij de melkcontrole. Veehouders zullen daarmee veel beter in staat zijn om de fosfaatgift van individuele koeien af te stemmen op de behoefte, is de gedachte.

BEX

De infraroodmethode kan ook worden gebruikt voor de bepaling van het fosforgehalte in tankmelk en daarmee ook tot een nauwkeurigere inschatting van de bedrijfsspecifieke excretie van fosfaat.

"In de BEX wordt nu op basis van het eiwitgehalte in de melk en de jaarleverantie precies bepaald hoeveel eiwit je hebt afgevoerd. Daar wordt rekening mee gehouden bij het bepalen van de stikstofexcretie. Straks kan dat op dezelfde manier worden berekend voor fosfor", aldus Jan Dijkstra van de leerstoelgroep Diervoeding van Wageningen UR.

Uitdaging

Fosfor en eiwit zijn redelijk gekoppeld, aldus Dijkstra. Hij acht het daarom goed mogelijk dat bedrijven met een hoog eiwitgehalte in de melk ook een hoog fosforgehalte zullen hebben. 

Koeien individueel voeren op basis van hun fosforbehoefte is nog een behoorlijke uitdaging, erkent hij. "Maar je zou bijvoorbeeld wel voergroepen kunnen maken, om er op in te spelen."