Keurentjes: soms moet je moeilijke keuzes maken

FrieslandCampina maakte de nieuwe tijdelijke maatregel woensdag bekend tijdens een persconferentie. Het mes van de standstill-regeling snijdt aan twee kanten. Aan de ene kant is het doel: anticiperen op het landelijke sectorplan fosfaatreductie, zodat leden-melkveehouders worden gestimuleerd om eerder te voldoen aan de taakstelling van de sector voor wat betreft fosfaatreductie.

Tegelijkertijd is het ook belangrijk dat het totale melkaanbod bij FrieslandCampina niet uitstijgt boven de beschikbare verwerkingscapaciteit.

NZO akkoord

Op 22 december hebben de dertien verwerkers die zijn verenigd in de Nederlandse Zuivel Organisatie (NZO) zich in grote meerderheid akkoord verklaard met het voorgestelde sectorplan. Voorwaarde is wel dat hier een zogeheten Algemeen Verbindend Verklaring (AVV) aan wordt gekoppeld, zodat het sectorplan van kracht wordt voor álle zuivelverwerkers en melkveehouders in Nederland.

1 maart of eerder

Die AVV wordt nog vóór 1 januari voorgelegd aan de Europese Commissie. Brussel heeft dan twee maanden de tijd om een uitspraak te doen. Het sectorplan zal dus uiterlijk 1 maart in werking kunnen treden; maar mogelijk ook al eerder, als Brussel sneller groen licht geeft. Zodra het landelijke sectorplan fosfaat in werking treedt, stopt de standstill-regeling van FrieslandCampina.

,,We vertrouwen erop dat het goed komt, maar het moet nog wel even gebeuren”, aldus algemeen directeur Roelof Joosten van FrieslandCampina. Hij noemt het razendsnel ontwikkelde sectorplan van NZO, LTO en NMV 'een huzarenstukje' dat nu hopelijk de derogatie kan redden voor de melkveehouderij.

Melkaanvoer

Het sectorplan zal zoals gezegd naar verwachting op 1 maart volgend jaar in werking treden. Met de aangekondigde stand-still wil FrieslandCampina hier alvast op voorsorteren. Een niet onbelangrijk neveneffect daarvan is dat de melkaanvoer vanaf begin januari dan ook getemperd wordt.

De melkaanvoer is het afgelopen jaar fors toegenomen. FrieslandCampina heeft in 2016 zeker 800 miljoen kilo méér melk ontvangen dan in 2015, aldus Joosten. ,,Dat is twee keer de hoeveelheid van de Cono.”

Voor het blok

Toen staatssecretaris Van Dam op 13 oktober echter bekendmaakte dat het fosfaatrechtenstelsel met een jaar werd uitgesteld, stond de zuivelcoöperatie voor het blok. Joosten: ,,Wij hadden erop gerekend dat de melkaanvoer vanaf 1 januari 2017 zou afnemen, vanwege de fosfaatrechten. Daarom hadden we in september ook de 10-cent-regeling ingevoerd, om de aanvoer alvast wat te dempen.”

,,Maar zodra duidelijk werd dat er per 1 januari 207 geen fosfaatrechten zouden komen, bleef de aanvoer maar stijgen, vanwege alle onzekerheid. Mensen hielden ook weer meer koeien aan.”

Verwerkingscapaciteit

Met het sectorplan dat in de maak was, zou op termijn de melkaanvoer weer gaan zakken. Maar dat zou nog zeker een paar maanden gaan duren. En vanwege de onzekerheid lag een verdere stijging van het volume in de lijn der verwachting. Vanaf de tweede week van januari zou het er voor FrieslandCampina echt om gaan spannen qua verwerkingscapaciteit, laat een woordvoerder weten. Daarom is 9 januari gekozen als ingangsdatum van de stand-still.

Coöperatieve regeling

Jeroen Elfers, directeur Coöperatieve Zaken, legt uit hoe de tijdelijk standstill-regeling eruitziet. Het is volgens hem in principe een vrij eenvoudige coöperatieve regeling, die naadloos aansluit bij het sectorplan en bij FrieslandCampina's 10-cent-maatregel. Die is immers ook nog steeds operationeel.

Referentieperiodes

De eerste twee referentieperiodes van de standstill-maatregel zijn dezelfde als die van de 10-cent-maatregel. Boeren kunnen kiezen voor de periode van 20 augustus tot 17 september 2016, of voor die van 2 januari tot 31 maart 2016. Daar komt nu een derde referentieperiode bij: die van 13 november tot 12 december 2016.

Vergelijkingsvolume

De veehouders krijgen van FrieslandCampina de cijfers aangeleverd van de volumes die zijn geleverd in elk van de drie referentieperiodes. De kilo's geleverde melk in de referentieperiode worden gedeeld door het aantal dagen in die periode, en dat levert een vergelijkingsvolume op van een aantal kilo's melk per dag. Elfers: ,,Wij verwachten dat de veehouder kiest voor het hoogste referentievolume, maar boeren kunnen zelf kiezen welk volume hen het beste past.”

Bonus-malusregeling

Voor de liters die vervolgens bóven het referentievolume worden geleverd, geldt een korting van 90 procent op de garantieprijs. Stel, een veehouder overschrijdt het vergelijkingsvolume met 3.500 kilo melk. Bij een garantieprijs van 35 cent betekent dat (90 procent van die garantieprijs maal 3.500 kilo) dat er 1.103 euro minder wordt uitbetaald.

Het ingehouden geld blijft binnen de coöperatie. Daarmee wordt de bonus betaald aan de veehouders die mínder kilo's leveren dan hun referentievolume.

'Moeilijke keuze gemaakt'

De kersverse coöperatievoorzitter Frans Keurentjes, die deze week de statutair aftredende Piet Boer opvolgde, erkent dat deze maatregel best pijnlijk is. Te meer daar de melkprijs nu een duidelijk stijgende lijn vertoont. ,,Je moet dus bereid zijn om in je eigen vlees te snijden. Die discussie is in de Ledenraad ook zeker gevoerd en beleefd vanuit het eigen erf”, geeft hij aan. ,,Die pijn is benoemd en in alle openheid besproken. Maar hoe pijnlijk ook: als je deze lijn (van fosfaatreductie, GM) inzet, moet je ervoor staan. Soms moet je moeilijke keuzes maken. En dat is nu gebeurd.”

2-cent-regeling

Eind 2015 kampte FrieslandCampina ook met een aanvoer die te hoog was voor de beschikbare verwerkingscapaciteit. Dat was aanleiding voor de tijdelijke 2-cent-regeling: FrieslandCampina betaalde 2 cent extra per geleverde kilo melk in de periode van 1 januari tot en met 11 februari 2016, als een veehouder dan niet meer melk leverde dan in de referentieperiode (tweede helft december 2015).

In januari 2016 werd namelijk een melkaanvoer verwacht die 20 procent hoger zou zijn dan in januari 2015; terwijl de nieuwe fabriek in Borculo nog niet klaar was. Toen die medio februari operationeel werd, kwam er een heel stuk capaciteit bij. Inmiddels zit de capaciteit van FrieslandCampina weer behoorlijk vol.

10-cent-regeling

Het eerste kwartaal van de 10-cent-regeling loopt af op 31 december. Dat betekent dat FrieslandCampina in de eerste week van het nieuwe jaar iets kan zeggen over het exacte aantal kilo's melk dat er minder is geleverd en over het bedrag wat er extra is uitbetaald aan melkgeld, aldus directeur coöperatiezaken Elfers. ,,Maar de regeling doet wel degelijk z'n werk, we zien een reductie."