Rabobank: einde prijsstijging zuivel nog niet in zicht

Mocht er al een lichte prijsdaling komen, dan zal dit leiden tot een grotere vraag door kopers die nog posities moeten innemen. Hierdoor blijven prijzen alsnog op een hoog niveau, voorziet de bank. Vandaag publiceerde de Rabobank haar kwartaalupdate over de zuivelmarkt.

Melkaanvoer daalt

De wereldwijde melkaanvoer in de zeven voornaamste exporterende regio’s daalde in het laatste kwartaal van 2021 harder dan eerder werd verwacht. Dat komt onder meer door aanhoudend slecht weer op het zuidelijk halfrond, hoge productiekosten en verstoringen als gevolg van de coronapandemie, zo schrijven de Rabo-zuivelanalisten.

Ook voor her eerste halfjaar van 2022 zal de wereldwijde melkproductie naar verwachting 0,7 procent lager uitvallen vergeleken met vorig jaar. ‘Een eerste teken van mogelijk herstel zal dan weer pas zichtbaar worden in het tweede kwartaal, wanneer het noordelijk halfrond in de piek van het seizoen terechtkomt.’

Melkaanvoer EU-27 groeit nauwelijks

Voor de 27 EU-landen plus het Verenigd Koninkrijk verwacht de bank een aanvoerdaling van een half procent over het eerste kwartaal; wat zich in het tweede kwartaal – als het weer meewerkt – enigszins kan herstellen.

Maar de aanvoer zal niet groeien ten opzichte van het tweede kwartaal van 2021, verwachten de analisten. ‘De aanhoudende daling in melkproductie in landen zoals Duitsland, Frankrijk en Nederland lijkt een indicatie te zijn dat er structureel rekening gehouden moet worden met lagere melkvolumes.’

Obstakels

Normaal gesproken zijn hoge melkprijzen een teken van extra vraag naar melk, en schroeven boeren vervolgens hun productie op. Melkveehouders in de Verenigde Staten zouden misschien wel willen uitbreiden, maar ze lopen tegen een aantal obstakels aan: hoge inputkosten, beperkte beschikbaarheid van vaarzen, en zuivelverwerkers die programma’s hanteren om de grip te houden op de groei in de melkaanvoer. Hierdoor wordt voor extra geleverde melk een lagere prijs uitbetaald.

In Nieuw-Zeeland hadden de melkveehouders last van extreem nat en donker weer, waardoor de melkproductie in december met 5 procent daalde vergeleken met dezelfde periode een jaar eerder. Hierna volgden hoge temperaturen en droogte in januari en daalde de productie met ruim 6 procent jaar-op-jaar, terwijl in februari wederom veel neerslag viel.

De krapte op de (wereld)zuivelmarkt heeft een positief effect op de prijzen. ‘Prijzen voor de basiszuivelproducten in Europa zijn gestegen, en de piek lijkt op te blijven schuiven in de tijd’, aldus de Rabobank. Die prijsstijging houdt naar verwachting ook in het tweede kwartaal aan.

Inflatie

Nu de coronamaatregelen in meerdere EU-landen worden losgelaten, kan dit thema voorlopig van het prioriteitenlijstje van zuivelverwerkers af. De aandacht verschuift nu naar een ander belangrijk thema: de inflatie, mede als gevolg van de hogere voedselprijzen.

De inflatie in de Eurozone zat in december en januari al rond de 5 procent. Ondertussen zijn retailers en verwerkers verwikkeld in pittige onderhandelingen. Niet alleen de A-merken, maar ook huismerkleveranciers en kleinere merkproducenten, weet de bank. Hoewel supermarkten onder druk van de concurrentie terughoudend zijn om de kosteninflatie door te belasten aan de consument, worden toch de eerste prijsverhogingen al doorgevoerd in het zuivelschap.

Mogelijk gevolg hiervan is dat de consument liever een goedkoper alternatief kiest, maar historisch gezien hebben prijsstijgingen doorgaans slechts een beperkte impact op de zuivelconsumptievolumes in Noordwest-Europa. In elk geval veel beperkter dan in andere (opkomende) economieën, waar het eten een groter onderdeel uitmaakt van het besteedbaar inkomen.

Russische invasie

Intussen zorgt de Russische invasie in Oekraïne voor behoorlijke opwaartse prijsrisico’s, aldus de Rabo-analisten. Dit geldt in het bijzonder voor energie, kunstmest, granen en oliën. Oekraïne en Rusland zijn gezamenlijk goed voor ongeveer 30 procent van de wereldwijde tarwe-export en 15 procent van de wereldwijde export van plantaardige oliën.

Oekraïne is daarnaast ook nog eens goed voor 13 procent van de wereldwijde maïsexport. De wereldwijde grondstoffenmarkt voor graan, maïs en soja was voor de invasie van Rusland in Oekraïne al krap. De regio’s kampen namelijk met droogte, tekorten aan kunstmest en dalende gewasopbrengsten.

De directe impact op de zuivelexport voor Nederland en de EU lijkt vooralsnog beperkt, omdat er sinds 2014 al restricties zijn ingesteld door Rusland op nagenoeg alle grote stromen van zuivelproducten.