3 ziektes, 1 preventieplan: mastitis, metritis en opgehouden nageboorte

Onderdrukking immuunsysteem
“Haast elke koe heeft rondom afkalven te maken met een verminderde werking van het immuunsysteem. Dit wordt veroorzaakt door de hormonale veranderingen die gepaard gaan met het geboren worden van een kalf en het opstarten van de lactatie. Daarnaast wordt deze immuunsuppressie nog verergerd door de negatieve energiebalans die ontstaat bij de opstart van de lactatie. Ook kalfziekte, klinische en subklinisch, verergert de immuunsuppressie doordat calcium nodig is voor het functioneren van de afweercellen”, vertelt Vanholder.

Slepende melkziekte en transitieziektes
Het effect van de negatieve energiebalans op het immuunsysteem is niet bij alle koeien even groot. Hoe dieper de negatieve energiebalans, hoe groter de concentratie aan schadelijke ketonen en zogenaamde NEFA’s (een bepaald soort vetzuren) in het bloed. “Deze stoffen hebben een negatieve invloed op de werking van de cellen van het immuunsysteem zoals de neutrofielen: cellen die een belangrijke rol spelen bij het bestrijden van infecties. Als de concentratie betahydroxyboterzuur (een bepaald soort keton) hoger is dan 100 µmol/liter is er sprake van ketose. Deze dieren hebben de grootste problemen met hun afweersysteem en daarom een aanzienlijk grotere kans om infectieziekten als mastitis of baarmoederontsteking, te ontwikkelen. Hun afweersysteem is niet in staat zich voldoende te weren tegen binnendringende ziektekiemen. Maar ook de kans op een opgehouden nageboorte is groter. De verminderde immuniteit heeft namelijk effect op de mechanismen die het loskomen van de nageboorte bevorderen.”

Vette koeien
Ook al is het risico op infectieziekten rondom afkalven bij elke koe verhoogd door de onderdrukking van de weerstand, toch lopen vette koeien het grootste risico op transitieziektes. Zij ontwikkelen namelijk vaker ketose dan koeien met een matige conditie, met alle nadelige gevolgen. Vanholder: “Bovendien hebben vette koeien ook sneller een calciumtekort, wat eveneens een negatieve invloed heeft op het immuunsysteem. Een calciumtekort zorgt bovendien voor een verminderde sluiting van de tepel, waardoor ziektekiemen sneller kunnen binnendringen en uierontsteking veroorzaken.”

Preventieplan tijdens de Vital 90 Days
Om problemen te voorkomen, is het van belang de negatieve energiebalans en de immuundip zo klein mogelijk te houden. Het voorkomen van transitieziektes als mastitis, baarmoederontsteking en ophouden van de nageboorte, begint daarom al in de vroege droogstand. “Wij spreken altijd over de Vital 90 Days: de kritische periode van 60 dagen voor tot 30 dagen na afkalven waarin de koe verschillende transities doormaakt en die het succes van de volgende lactatie bepaalt.

Tijdens deze periode zijn preventieve maatregelen op gebied van management, voerstrategie, mastitispreventie én het extra beschermen van hoog-risico dieren erg belangrijk. Zowel in de laatste fases van de dracht als in de verschillende lactatiefases veranderen de voerbehoeftes. Het is belangrijk om daar goed op in te spelen.” Daarnaast lopen bepaalde dieren extra risico op een extra diepe energiebalans. “Naast vette koeien zijn dat bijvoorbeeld ook oudere dieren en dieren met een moeilijke opstart tijdens de vorige lactatie. Deze koeien kunt u 3 à 4 weken voor afkalven goed ondersteunen met de Kexxtone bolus”, adviseert Vanholder. “Voor een preventieplan op maat van het bedrijf raad ik aan om eens met de dierenarts en voeradviseur om tafel te zitten. Dat vraagt enige planning, maar dat betaalt zich zeker terug in de resultaten.”