Help uw koe in de strijd tegen infectie

Immuniteit kan worden gedefinieerd als weerstand tegen infectie. Aan de basis hiervan ligt het immuunsysteem. Dit systeem is van levensbelang en helpt het lichaam te beschermen tegen het binnendringen van ziekte verwekkende micro-organismen. Om ziekteverwekkers buiten de deur te houden, heeft het immuunsysteem twee verdedigingsmechanismes: de aangeboren immuniteit en de verworven immuniteit, die elkaar versterken en beïnvloeden.

Aangeboren immuniteit
De aangeboren immuniteit van de koe vormt de eerstelijnsverdediging. Het wordt snel geactiveerd en reageert binnen minuten tot uren. Het zorgt daarom voor afweer in een vroeg stadium van infectie. Het heeft echter geen “geheugen” en zal steeds op eenzelfde manier reageren.

Het aangeboren immuunsysteem heeft verschillende wapens in de strijd tegen ziekte:

Lichaamsbarrières voorkomen dat micro-organismen het lichaam kunnen binnendringen. Een aantal barrières ligt voor de hand, zoals een intacte huid of de sluitspier van de spenen. Andere voorbeelden zijn mucus (slijm) in de darm of luchtwegen, dat enzymen bevat en bacteriën afvoert, en maagzuur, dat door de hoge zuurtegraad de groei van bacteriën remt.
• Tip 1: optimaliseer bestaande barrières
Lichaamsbarrières bestaan van nature, maar als melkveehouder kunt u zorgen dat ze maximaal functioneren. Bijvoorbeeld comfortabele ligboxen zorgen ervoor dat er geen huidbeschadigingen optreden en er dus geen kiemen kunnen binnendringen.
• Tip 2: leer van bestaande lichaamsbarrières
Voorbeeld: de natuurlijke afdichting van de spenen tijdens de droogstand kan worden nagebootst met een teatsealer.

Ontsteking is een normale en noodzakelijke reactie bij de afweer tegen micro-organismen. Er wordt een ontstekingsreactie in gang gezet wanneer het lichaam een aanval van buitenaf opmerkt. Ziekteverwekkers worden door het lichaam herkend, waarna mechanismen die deze indringers kunnen bestrijden in gang worden gezet.
• Tip: ontsteking helpt u ziekte in een vroeg stadium te herkennen. Ontsteking gaat gepaard met zwelling en roodheid. Dit zijn dus signalen dat er iets mis is en dat er actie moet worden ondernomen. Hoe sneller een infectie wordt opgemerkt, hoe beter deze kan worden bestreden.

Fagocytose is een mechanisme waarbij micro-organismen worden ”opgegeten” door afweercellen. Hierdoor worden de ziektekiemen gedood en onschadelijk gemaakt. De belangrijkste cellen die hierbij een rol spelen zijn de neutrofielen en de macrofagen. Bij een koe met een hoog celgetal zijn het voornamelijk de neutrofielen die massaal in de melk aanwezig zijn om een bestaande infectie aan te pakken.
• Tip: gebruik meting van het celgetal om infectie te herkennen
Door regelmatig het celgetal te meten, kunt u infecties eerder herkennen en bestrijden. Uw dierenarts kan u helpen bij het interpreteren van de gegevens, zodat u deze maximaal kunt benutten om de gezondheid van uw dieren te ondersteunen.

Het verworven immuunsysteem
Het verworven immuunsysteem heeft wat meer tijd nodig om te reageren op een infectie: dit duurt enkele dagen tot weken. Deze tweedelijns verdediging heeft in tegenstelling tot het aangeboren immuunsysteem wel een geheugen: na een eerste contact met een micro-organisme zal het systeem bij een volgend contact sterker en sneller kunnen reageren. Hierdoor werkt het effectiever tegen bekende micro-organismen.

Opbouw van immuniteit is vooral belangrijk bij jonge dieren. Door in aanraking te komen met ziekteverwekkers, bouwt het kalf immuniteit op. Bij een volgende infectie kan het lichaam snel reageren.
• Tip 1: Zorg dat uw kalveren immuniteit kunnen opbouwen
Zorg er bij een preventieve aanpak daarom altijd voor dat de dieren wel contact kunnen hebben, zonder echter ziek te worden. Zo kan het jonge dier eigen immuniteit tegen ziekte opbouwen. Om coccidiose besmetting bij jonge kalveren tegen te gaan bijvoorbeeld, is opbouw van eigen immuniteit erg belangrijk.
• Tip 2: Maak een vaccinatieplan
Vaccins gebruiken het verworven immuunsysteem om een geheugen en zodoende immuniteit op te bouwen tegen specifieke ziekteverwekkers. Uw dierenarts kan u adviseren over de inzet van middelen en kan u helpen bij het maken van uw vaccinatieplan.