Fagoed-erfpachter heeft recht op landbouwvrijstelling

Fagoed staat voor de verkoop van grond onder voorbehoud van erfpacht. De eigenaar wordt erfpachter en ontvangt van Fagoed 70% van de vrije waarde van de landbouwgrond. Maar wat nu als de Fagoed-erfpachter een deel van de grond verkoopt aan derden? Heeft hij dan ook recht op de landbouwvrijstelling voor de volledige waardestijging? Rechtbank Arnhem sprak zich hier recent over uit.

Fagoed was in 1987 de eerste institutionele belegger op de markt met erfpacht met terugkooprecht. Later kwamen ook ander institutionele beleggers met deze financieringsvorm, bijvoorbeeld AMEV (later: Fortis/ASR). De Fagoed-transactie is feitelijk de verkoop van landbouwgrond onder voorbehoud van erfpacht op die grond. De eigenaar wordt erfpachter en ontvangt van Fagoed 70% van de vrije waarde van de landbouwgrondOorspronkelijk werd deze wijziging van gerechtigdheid tot de grond fiscaal verwerkt als verkoop van volle eigendom en terugkoop van het erfpachtsrecht. Het verschil tussen de vrije waarde en de waarde van het blote eigendom van de grond (70%) werd op de balans gezet als waarde van het erfpachtrecht. Jaarlijks werd een kostenpost in de vorm van afschrijving erfpachtsrecht ten laste van de winst gebracht.

Fagoed-arrest
In het Fagoed-arrest (HR 10 april 1996 (BNB 1996/274) werd duidelijk dat de afschrijving op het erfpachtsrecht door het terugkooprecht niet mogelijk is. Op grond van dit Fagoed-arrest wordt de Fagoed-transactie geadministreerd als een geïndexeerde lening. De verkoop van grond wijzigt de boekwaarde van de grond dan niet. Op de balans verschijnt het van Fagoed ontvangen bedrag als lening. De stand van die lening wordt jaarlijks geherwaardeerd en de mutatie van deze passiefpost beïnvloedt de jaarwinst.

Landbouwvrijstelling
De actiefzijde van de balans ondergaat geen wijziging bij het afsluiten van een Fagoed-transactie. Maar wat nu als er van de betrokken grond een gedeelte wordt verkocht aan derden? Heeft de Fagoed-erfpachter dan voor de volledige waardestijging recht op de landbouwvrijstelling? De Belastingdienst stelde dat de Fagoed-erfpachter zelfs helemaal geen recht meer had op de vrijstelling.

In december 2012 heeft Rechtbank Arnhem hierover een uitspraak gedaan. De rechtbank oordeelde daarbij als volgt:

het Fagoed-arrest rechtvaardigt de conclusie niet dat handhaving van de boekwaarde van de gronden betekent dat de agrarische ondernemer voor alle waardeveranderingen een beroep kan doen op de landbouwvrijstelling;
de ondernemer hoeft (anders dan de inspecteur stelde) niet over de volledige economische eigendom van de grond te beschikken om te kunnen delen in de landbouwvrijstelling;
de rechtbank verklaart dat de landbouwvrijstelling ook voor de Fagoed-erfpachter geldt. De vrijstelling geldt niet voor de hele stijging van de WEVAB, maar alleen voor de waardestijging van de WEVAB die is toe te rekenen aan het erfpachtsrecht.

Conclusie: de Fagoed-erfpachter heeft recht op toepassing van de landbouwvrijstelling.

Bron: Rechtbank Arnhem 11 december 2012, NTFR 2013/176

Ton Knoef | Belastingadviseur
Alfa Accountants en Adviseurs Alfa heeft 31 vestigingen in Nederland.
www.alfa.nl