Onthutsende dubbelrol van Nederlandse overheid in Groningen

Wat betekent dit voor de Groninger boeren? „Eerst zien, dan geloven”, zegt Ate Hylke Kuipers uit Den Ham, medeorganisator van het Groninger trekkerprotest, vandaag in Den Haag. Ook Commissaris van de Koning René Paas temperde de euforie: „We moeten onszelf niet wijsmaken dat het klaar is.”

Zoveelste instantie

Groninger boeren maken daarom vandaag een vuist. Wat betekent het nieuwe akkoord dat er schot komt in de slepende, vaak ingewikkelde schadegevallen van veel Groninger landbouwers? Dat is de vraag. Na NAM, Centrum voor Veilig Wonen (enkele jaren geleden opgerichte dochter van de NAM voor afhandeling bevingsschade), de Nationaal Coördintor Groningen (die zich vooral inzet op versterking), komt er een nieuwe instantie bij: de Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen. Die overigens nog geheel moet worden opgetuigd, wat nog de nodige tijd in beslag zal nemen. Het is hoopvol dat de NAM buiten de deur is gezet bij het beoordelen van schade. Maar het is niet te hopen dat dit voor Groninger boeren het zoveelste loket, de zoveelste contactpersonen en een nieuwe episode van wachten op schadevergoeding oplevert.

Gezamenlijke claim

Daarom hebben Groninger boeren zich verenigd in de nieuwe Stichting Boerenbelang Mijnbouwschade, die afgelopen maandag ten doop werd gehouden op de bijeenkomst Boeren Samen Sterk in Delfzijl (uitgebreide aandacht hiervoor zaterdag in Veldpost). De stichting wil eenzaam strijdende boeren steunen en een gezamenlijke miljardenclaim gaan indienen. Door belangen te verbinden, moet een doorbraak worden geforceerd. De stichting wil gemaakte afspraken over schadevergoeding, die in veel gevallen al jarenlang niet worden nagekomen, gerealiseerd zien.

Aansprakelijkheid

Hoe realistisch is het indienen van een miljardenclaim, als Shell zich wegdraait voor aansprakelijkheid voor door dochter NAM aangerichte schade? Afgelopen weekend werd bekend dat Shell zich juridisch heeft ingedekt tegen nieuwe claims. De directeur van Shell zegt nu dat het zo’n vaart niet zal lopen en dat het allemaal wel goed komt. Maar de Tweede Kamer voelt de bui al hangen: als de moedermaatschappijen Shell en Exxon Mobile de door NAM aangerichte schade niet vergoedt, zal de Nederlandse staat voor alles opdraaien. Vandaag worden Shell en Exxon Mobile daarom aan de tand gevoeld tijdens een hoorzitting. Met trekkers bij het Binnenhof maken Groninger boeren hierbij een duidelijk statement.

Staat blijkt ‘partner in crime’

Maar hoe groot is het vertrouwen in de overheid, nu uit geheime stukken dankzij landbouwer Sijbrand Nijhoff uit Zijldijk bekend is geworden dat diezelfde overheid een onmogelijke dubbelrol heeft? Die van redder in de nood en van ‘partner in crime’, als derde partij in een geheim contract met de voorlopers van Shell en Exxon Mobile? Precies dit blijkt de reden te zijn op de jarenlang brandende vraag in Groningen, waarom het in Den Haag altijd gaat over leveringszekerheid en niet over de veiligheid van Groningers. Waarom is het Ministerie voor Veiligheid niet vol in het gasdossier betrokken? „De staat zit er tot haar nek toe in”, zegt hoogleraar ondernemingsrecht Loes Lennarts van de Rijkuniversiteit Groningen vandaag in het Dagblad van het Noorden.

Meedogenloos

Oud-inspecteur-generaal Jan de Jong van het Staatstoezicht op de Mijnen noemt het vandaag tegenover NOS ‘meedogenloos’ van de regering om de gaswinning in 2012, na de zware aardbeving van Huizinge, op advies van SodM niet naar beneden te brengen. Tegen zijn advies in is de gaswinning op dat moment door de coalitietop van Rutte, Asscher, Samson en Zijlstra juist opgevoerd. Dit gaf een volgens De Jong onacceptabel groot risico op nog zwaardere bevingen. „Er hadden doden kunnen vallen.” Hij verwijt de Nederlandse Staat, Shell en Exxon Mobile dat ze ‘nog even snel hebben willen cashen’. Vandaag brengt SodM opnieuw advies uit over het verminderen van de gasexploitatie in Groningen.