10 vragen en antwoorden voor een hoornloze veestapel
Als je wilt toegroeien naar een hoornloze veestapel, wat moet je dan weten? En welke strategie past het beste bij je veestapel? Er zijn meerdere wegen die naar Rome leiden. Het onderstaande plaatje geeft de twee meest toegepaste strategieën weer. Strategie 1 gaat uit van een homozygoot hoornloze stier(PP) en strategie 2 van een heterozygoot hoornloze stier (Pp). We leggen de strategieën uit aan de hand van 10 veelgestelde vragen over hoornloosheid.
1: Hoe werkt fokken op hoornloosheid?
Fokken op hoornloosheid is relatief eenvoudig. Het kenmerk wordt bepaald door één gen dat dominant vererft. Genetische hoornloosheid wordt aangegeven met de hoofdletter P (van het Engelse woord polled = hoornloos). Als een dier van zowel vaderskant als moederskant een P heeft meegekregen dan is het homozygoot hoornloos (PP). Een dier is heterozygoot hoornloos (Pp) als het gen van één van beide ouders afkomstig is. Dieren die genetisch gehoornd zijn worden aangeduid met twee kleine p’s (pp).
2: Wat kan ik het beste gebruiken: homozygoot of heterozygoot hoornloze stieren?
Het merendeel van het aanbod van hoornloze stieren bij CRV is heterozygoot hoornloos. Daarnaast zijn een aantal interessante homozygoot hoornloze stieren beschikbaar. De heterozygote stieren hebben op dit moment gemiddeld nog een hoger genetisch niveau dan de homozygote stieren. Binnen het fokprogramma wordt echter vol ingezet op het verkrijgen van homozygoot hoornloze stieren met hoge fokwaarden. Het grote voordeel van het gebruik van homozygoot hoornloze stieren is de zekerheid dat alle kalveren zonder hoorns geboren worden.
3: Hoe herken ik hoornloze stieren op de stierenkaart?
Op de stierenkaart worden heterozygoot hoornloze stieren aangeduid met een enkele hoofdletter p (P) direct achter hun naam. Homozygoot hoornloze stieren hebben de hoofdletter p twee keer (PP) direct achter hun naam. Het gen voor gehoorndheid wordt niet vermeld. Stieren die geen p achter hun naam hebben staan zijn dus altijd gehoornd.
4: Als ik hoornloze stieren ga gebruiken, hoe lang duurt het dan voor ik niet meer hoef te onthoornen?
Omdat hoornloosheid dominant vererft worden bij gebruik van homozygoot hoornloze stieren (PP) alle kalveren genetisch hoornloos geboren. Als heterozygoot hoornloze stieren (Pp) worden ingezet hoeft in de eerste generatie de helft van de kalveren al niet meer onthoornd te worden. Bij consequent gebruik van heterozygoot hoornloze stieren is na drie generaties nog maar dertig procent van de kalveren gehoornd.
5: Wat heeft CRV mij te bieden als ik wil fokken op hoornloosheid?
CRV voert voor het holsteinras een groot fokprogramma voor hoornloosheid. Het genetisch niveau van de hoornloze stieren gaat dan ook met sprongen vooruit. Voor zowel rood- als zwartbont zijn inmiddels hoornloze stieren beschikbaar die met hun fokwaarden kunnen concurreren met de hoogste gehoornde stieren. Ook binnen het fleckviehras wordt gefokt op hoornloosheid. CRV heeft verschillende hoornloze fleckvieh topstieren in het aanbod.
6: Gaat fokken op hoornloosheid ten kosten van de genetische vooruitgang op andere kenmerken?
Door de inzet van de beste hoornloze stieren slim af te wisselen met het gebruik van de hoogste gehoornde stieren kan fokken op hoornloosheid worden gecombineerd met het realiseren van een hoge genetische vooruitgang. Genoomfokwaarden kunnen hierbij een nuttig hulpmiddel zijn omdat hiermee is vast te stellen of dieren homozygoot of heterozygoot hoornloos zijn. Homozygoot hoornloze dieren kunnen worden gepaard met gehoornde dieren zonder risico op gehoornde kalveren.
7: Hoe zit het met inteelt als ik ga fokken met hoornloze stieren?
Bloedspreiding is in het fokprogramma voor hoornloosheid een belangrijk aandachtspunt. Variatie in afstamming wordt onder andere gewaarborgd door de meest interessante gehoornde donoren te combineren met beste hoornloze stieren en door de hoogste hoornloze donoren te paren met actuele gehoornde stieren. Dit levert een gevarieerd aanbod van hoornloze stieren op. In gehoornde veestapels kan fokken op hoornloosheid overigens ook een kans zijn om bloedspreiding aan te brengen. Hoornloze stieren hebben vaak een afwijkende bloedvoering.
8: Kan het SAP mij helpen bij het fokken op hoornloosheid?
Het SAP is een handig hulpmiddel bij het fokken op hoornloosheid. Binnen het programma is een standaard pakket beschikbaar met hoornloze stieren. Dit kan worden aangevuld met een eigen selectie. Door het gebruik van het stieradviesprogramma kan fokken op hoornloosheid worden gecombineerd met het realiseren van een hoge genetische vooruitgang op andere kenmerken. Daarnaast helpt het om bij de inzet van hoornloze stieren voldoende bloedspreiding in een veestapel te garanderen.
9: Wat mag ik verwachten van het toekomstige aanbod van hoornloze stieren bij CRV?
Voor het holsteinras voert CRV een groot en progressief fokprogramma voor hoornloosheid. Hierin wordt ook gebruik gemaakt van de hoogste gehoornde stiermoeders en worden hoornloze donoren gepaard met actuele gehoornde vaders. Door te werken met grote aantallen en met behulp van genomics wordt een maximale genetische vooruitgang gerealiseerd. Speciale aandacht is er voor het fokken van hoge homozygoot hoornloze stieren. Veehouders zullen de resultaten hiervan de komende jaren gaan zien op de stierenkaart waarop een toenemend aanbod van heterozygoot én homozygoot hoornloze stieren en een stijgend genetisch niveau mag worden verwacht.
10: Wat zijn op dit moment de beste hoornloze stieren van CRV?
Tekst: CRV