CLM: Melkveehouderij wordt te intensief

Maandag hield Kuneman zijn visie over de Nederlandse zuivelsector voor aan honderd melkveehouders. Hij zette de zaal direct op scherp met de vraag: Wil je als melkveehouder topsporters of duursporters houden?” Hij wil dat melkveehouders nadenken over de toekomst van de sector, die volgens hem juist meer biodiversiteit vraagt dan intensivering. „Daar horen koeien bij die grazen en geen almaar grotere stallen waar het onmogelijk is om op de huiskavel te weiden.”

900 megastallen

De burger, de consument en landen die Nederlandse zuivel importeren, zien beelden van koeien en boeren in de wei. Het tegendeel blijkt volgens Kuneman waar. „Trends laten zien dat de Nederlandse zuivelsector sterk intensiveert in de afgelopen tien jaar. De sector ontwikkelt zich richting grootschaligheid. Zo zijn er al 900 megastallen vergund, dit betreft bedrijven groter dan 250 melkkoeien. Ook zien we een dalend aantal bedrijven met weidegang. Bedrijven zijn steeds minder op de natuur gericht.”

Bedreiging serieus nemen

„Op een dag prikken mensen erdoorheen. Dan zien ze dat de koeien niet leven zoals ze voorgehouden wordt. Dit is een bedreiging die je als sector serieus moet nemen. De wensen van de consument bepalen uiteindelijk wel hoe de sector eruit moet zien. Mensen willen melk afkomstig van bedrijven waar het dierwelzijn goed is, van bedrijven die meewerken aan een beter milieu.”

Beperking op fosfaat niet afdoende

Kuneman spreekt over trends in de afgelopen tien jaar. Maar gaat de sector niet sowieso veranderen doordat fosfaat een sterk beperkende factor gaat spelen? „De nieuwste cijfers over het aantal dieren per bedrijf zijn nog niet bekend. Maar de forse toename in het aantal dieren zou nu weleens zijn hoogtepunt kunnen hebben bereikt. De sterk stijgende lijn van de afgelopen jaren zou nu naar beneden kunnen gaan. Maar dat neemt niet weg dat sturen op fosfaat de intensivering tegen gaat. Een slot op fosfaat dient als ventiel om bij te sturen. Maar dan vergeet je ammoniak, nitraat en het dierwelzijn. Mijn suggestie is dan ook. Pak het als zuivelsector integraal aan.”

‘Boer niet aan een touwtje’

Staat een integrale aanpak niet al beschreven in het Convenant Duurzame Zuivelketen? En is het niet al de doelstelling om gezamenlijk te werken aan meer weidegang, een beter dierwelzijn en een verbetering van het milieu? De CLB directeur gelooft in ‘een goede wil van de zuivelsector’ maar zegt dat de overkoepelende organisaties als LTO en het NAJK de individuele ondernemers niet aan een touwtje hebben. „De intenties zijn goed maar het is moeilijk om doelen zoals meer weidegang te behalen wanneer je afhankelijk bent van individuele ondernemers.”

Hoe dan wel?

Kuneman hoopt dat de wetgeving omtrent fosfaat leidt tot beheersing van de milieudruk, maar zegt dat er meer nodig is. „Een interessante kwestie waar ik mensen nu graag over laat nadenken is, of melk nu alleen nog maar wit is. Melk is niet langer gewoon melk. Binnenkort zal de Dierenbescherming haar sterrensysteem gaan invoeren. Waar wil je dan als melkveehouder toe behoren? Ga je kiezen voor geen sterren of voor drie? Ga je werken aan biodiversiteit? Of wil je dierwelzijn sectorbreed op één ster krijgen? Er is geen generiek advies, maar ik roep op om na te denken over de manier waarop jij als boer melkvee wil houden. Ben je gericht op topsporters of duursporters? Een echt moderne boer gaat met zijn tijd mee en investeert niet in een grotere stal maar in een weiland waar meer kruiden en grassoorten te vinden zijn dan alleen Engels raaigras en in een systeem dat koeien langdurig gezond en vitaal houdt.