Blijvend grasland in beleid

Blijvend grasland is één van de ecoactiviteiten waarmee ondernemers punten kunnen verdienen binnen de eco-regeling. Door weinig grondbewerking ontstaat er ondergronds een stabiel milieu, waarin bodemleven ongestoord kan ontwikkelen. Hierdoor neemt de bodembiodiversiteit toe en daarmee het organische stofgehalte en de bodemvruchtbaarheid. Het bodemleven gaat voor je aan het werk, wat zorgt voor een hoge gewasproductie en het vasthouden van nutriënten in het winterseizoen.

Weerbare bodem voorkomt schade

“We streven ernaar agrarische activiteiten beter te laten aansluiten bij de omgeving waarin ze plaatsvinden. Door de jaren heen is daar druk op komen te staan, wat leidt tot spanningen met betrekking tot maatschappij, klimaat en milieu”, legt Aard Mulders uit. “Het is voor sommige boeren best een grote omslag, maar wel één die we moeten maken, anders krijgen we andere problemen.” Mulders doelt niet alleen op de Europese klimaatdoelstellingen, maar ook op individuele bedrijven: “Per 10 jaar neemt het organische stofgehalte bij blijvend grasland toe met 2-3%, wat maakt dat de bodem meer water vast kan houden. De robuustheid van je land die je creëert met blijvend en kruidenrijk grasland zorgt dus voor meer weerbaarheid tegen de steeds vaker voorkomende weerextremen. Doe je niet mee, dan loop je grotere risico’s op schade.”

Investeringen nodig

Hoewel eco-activiteiten op termijn lucratief kunnen zijn, zullen er aanvankelijk wel kosten gemaakt moeten worden. “Boeren hoeven geen extra geld te verdienen aan verduurzaming, zolang ze er maar niet op hoeven toe te leggen”, is Aards’ ervaring. De investeringen worden daarom ook deels gecompenseerd: “Met de eco-regeling en bij het Agrarisch natuur- en landschapsbeheer is het mogelijk om subsidies te ontvangen.” Het ALNb is volgens Mulders sowieso een belangrijke partij in de ondersteuning van de eco-activiteiten: “Bij het agrarisch natuur- en landschapsbeheer wordt door collectieven gewerkt met specifieke mengsels, aangepast aan het gebied en het doel, zoals weidevogelgraslanden of keverbanken voor patrijzen.”

Een eco-activiteit voor iedereen

In de aanloop naar het nieuwe GLB zijn veel discussies met veehouders gevoerd. De ecoregeling wordt inmiddels in een tweede ronde getest door een honderdtal boeren. “We zien nu dat veehouders vaak kiezen voor de eco-activiteiten ‘Langjarig grasland’, ‘Gras/klaver’, ‘Grasland met kruiden’ en ‘Houtig element’. Deze activiteiten leveren hoge premies op en zijn bovendien uitermate geschikt voor de bescherming van de waterkwaliteit. Bovendien houden goed ingerichte randen bijvoorbeeld bijenpopulaties in stand”, licht Aard toe.

Activiteit in uitvoering

De eco-regeling is nog in ontwikkeling. Aard geeft aan dat er meer activiteiten toegevoegd gaan worden en op termijn volgt een meer gebiedsgerichte aanpak. Tegelijkertijd moeten de regelingen ook nu al stimuleren om stappen te zetten, bijvoorbeeld bewuster kiezen voor kruidenrijk- of blijvend grasland. Een belangrijke factor bij deze keuze is de derogatieregeling. Dat wordt nog spannend, denkt Aard. “Wij zijn in Nederland vóór behoud van de regeling. Maar als we kijken naar bodemkwaliteit en biodiversiteit, scoren we als land niet erg hoog. En dat is waar de Europese Commissie naar kijkt.” Wat als de ontheffingen niet worden afgegeven? “We hebben nog steeds een nationale verplichting voor een bepaalde hoeveelheid grasland. Wellicht moeten we dan terugvallen op maatregelen die op bedrijfsniveau de hoeveelheid gras vastleggen. Dan krijg je meer specifieke regels per bedrijf. En dat willen wij nu juist niet”, benadrukt Aard. “Wij willen generieke regels, waarbinnen iedereen naar eigen inzicht keuzes kan maken.”

Stap voor stap

Een nog grotere uitdaging ziet Aard op het gebied van communicatie: “Ik ben er niet zeker van of we altijd duidelijk genoeg zijn. We willen laten zien waar we naartoe gaan en dat het GLB wordt ingezet voor het realiseren van maatschappelijke doelen. Dan komen we met z’n allen weg uit de tredmolen waar we de laatste tien jaar in zaten.” Aard benoemt nogmaals de urgentie. Hij verwacht niet dat alles in het tweede kwartaal van 2023 is omgegooid. “Maar het is wel van groot belang om aan de slag te gaan, met blijvend grasland of één van de andere eco-activiteiten. Anders komen er nog meer regels. Juist om daar vandaan te blijven moeten we stappen zetten.”