Weidevogelmozaïek bij boeren werkt voor weidevogels in Kockengen

Het gebied rond Kockengen staat bekend om haar open polders met diepe percelen. Het gaat er goed met de weidevogels. Zo'n 500 tot 600 grutto's bezoeken de polders van agrarisch collectief Rijn, Vecht en Venen (RVV). Op donderdag 12 mei organiseerde het collectief een veldbezoek. Het weer was prachtig, een zonnetje afgewisseld met wat schapenwolkjes. De vogels genoten zichtbaar in de polder. Allerlei soorten vogels waren te horen en te zien terwijl ze over de polder vlogen. Grutto's, kieviten, tuureluurs, scholeksters en verschillende andere vogels werden gespot door de bezoekers.

Verschillende grashoogtes

Veldcoördinator van RVV René Faber legt de groep belangstellenden uit hoe ze hun weidevogelmozaïek inrichten. „Door verschillende soorten beheer toe te passen creeëren we verschillende grashoogtes.” Om het gras niet te hoog te laten worden probeert het collectief met haar boeren in te zetten op voorweiden en extensief weiden in plaats van alleen een rustperiode voor grasland tot 1 juni. „Veel van de percelen hier zijn nog aardig productief. Het gras wordt dus al snel te hoog. Daar heeft een boer niks aan, maar een weidevogelkuiken ook niet. Doorwaadbaarheid is namelijk een hele belangrijke factor.” Door het voorweiden wordt het gras later in het seizoen niet te hoog. Andere mogelijkheden om de grasgroei onder controle te houden zijn het niet meer bemesten of het verhogen van het grondwaterpeil onder het perceel.

Het maken van een weidevogelmozaïek is heel gepuzzel weet Faber. „Samen met de boer moet je kijken wat voor hem past en wat het beste zou zijn voor de weidevogels. Daarbij ben je natuurlijk afhankelijk van de weersomstandigheden en groei van het gras.” ‘Last minute’ beheer kan dan een uitkomst zijn. De boer waarvan de bezoekers het weidevogelmozaïek bewonderen had bijvoorbeeld op een perceel meerdere nesten zitten terwijl hij dat stuk eigenlijk wilde maaien. Met het collectief heeft hij echter besloten om die 2,5 hectare helemaal te laten staan. Dat is veiliger dan om de nesten heen maaien wat ze kwetsbaarder maakt voor predatoren.

Kavelpad de polder in

Dat voorweiden moet volgens Faber ook juist diep de polder in. „Boeren beginnen vaak dicht in de buurt van de boerderij met weiden. De weidevogels zitten juist meer achterin de polder. Begin dus bij die percelen.” Een kavelpad aanleggen dat diep de polder in loopt kan volgens Faber de boer helpen om diep in de polder te weiden. „Een kavelpad dieper de polder in kan zorgen voor meer verstoringen wat je zoveel mogelijk wilt voorkomen. Voor boeren willen weiden kan het echter een uitkomst zijn omdat het dan veel makkelijker is om vee achterin de polder te krijgen.” Faber is dan ook zeker niet tegen het aanleggen van kavelpaden. Het is wel een goed idee om, als het weidevogelseizoen eenmaal begonnen is, het kavelpad even af te sluiten door bijvoorbeeld een draadje te spannen of bordjes op te hangen. „Zo voorkom je bijvoorbeeld dat mensen de hond uit gaan laten op het kavelpad en daarmee alsnog de weidevogels verstoren.”

Conservatieve grutto

Provincie Utrecht heeft als eis gesteld dat collectieven in de provincie 18 procent zwaarbeheer moeten hebben. Collectief RVV zit dit jaar op 26 procent. Enkel legselbeheer willen ze zo min mogelijk omdat ze zien dat mozaïeken met verschillende soorten beheer beter werken. Boeren kunnen ook een toeslag krijgen als ze verschillende soorten beheer combineren. Faber: „Weidevogels kun je niet sturen. We zien dat grutto's conservatief zijn. Je kunt het op een perceel nog zo mooi in orde maken, toch gaat de grutto vaak broeden op een perceel waar ze altijd gezeten hebben. Zelfs als deze intensief beheert wordt. Het mooiste zou natuurlijk zijn dat je dat perceel goed voor ze kunt inrichten, maar dat kan niet altijd. Daarom is het goed om verschillende soorten beheer te combineren. We zien dat de grutto's bijvoorbeeld wel de plasdrasgebiedjes in de buurt opzoeken omdat ze daar goed voedsel kunnen vinden.”