Nederlandse boer in Oekraïne: 'De situatie in de wereld kan vervelend worden'
„Ik houd mijn hart vast voor de gevolgen van de oorlog”, zei Huizinga via een videoverbinding. „Wat er nu in Oekraïne gebeurt, is verschrikkelijk. Maar op langere termijn kunnen de gevolgen nog veel erger zijn. Landen in Noord-Afrika, maar ook Pakistan en India, importeren veel graan uit Oekraïne. De graanprijzen zijn nu al met vijftig procent gestegen. Deze situatie kan dus heel vervelend worden.”
Harde actie
Volgens Huizinga probeert de Russische leider Vladimir Poetin op deze wijze Europa verder te destabiliseren. ,,Als het aan de grenzen in Zuid-Europa onrustig is, dan kan Poetin straks zijn slag slaan bij de Baltische Staten en zo verder. Hij is in het verleden nooit gestopt, heeft altijd overal stukjes land afgepakt. Ik geloof niet dat het na Oekraïne stopt. De tijd van rondetafelgesprekken is voorbij, het is tijd voor harde actie tegen Poetin.”
Huizinga hoort van Oekraïense boeren dat het lastig is om het land te bewerken. Zaad om te zaaien komt niet aan, diesel is schaars of wordt door de Russen gejat voor het leger. Er zijn in sommige gebieden gevechten en in de nacht het land opgaan is gevaarlijk. Er zijn in Oekraïne 1100 boeren die zo’n 10 procent van het landoppervlak bewerken. Zij hebben het zwaar. Producten kunnen ze niet kwijt. ,,Melkveehouders verwerken een deel van hun melk op het eigen bedrijf en brengen dat zelf rond aan de mensen in de buurt."
Ander bouwplan
In de regio waar het bedrijf van Huizinga zit is het relatief rustig. Wel past hij zijn bouwplan aan. „Bieten is een te risicovol gewas. De fabriek voor verwerking ligt stil en kunstmest is schaars. Om die reden zaai ik ook minder maïs. Zomergerst, zomertarwe en zonnebloemen hebben minder nodig om te groeien. Dat geldt ook voor soja en witte bonen.”
Huizinga is uit Oekraïne vertrokken om het verhaal over de landbouw in dat land te verspreiden. Hij zat al om tafel met politiek leiders als minister Henk Staghouwer van LNV, Wopke Hoekstra en Frans Timmermans. ,,Er zit een voedselcrisis aan te komen, daar probeer ik iedereen van te overtuigen.”
Keerpunt
Het doemscenario op wereldschaal werd onderschreven door Louise van Schaik van het Clingendael Institute. Volgens de expert op het gebied van duurzaamheid en economie is er nu al een andere discussie ontstaan over het waarborgen van voedselzekerheid en bijvoorbeeld het biodiversiteitsbeleid. „Waar zetten we landbouwgrond voor in? Is dat voor biobrandstoffen, veevoer, of toch de eigen voedselvoorziening. Daarin zijn verschillende stromingen, maar dat we op een keerpunt staan is duidelijk.”
Van Schaik haalde een eigen voorbeeld aan. „Bij bezorgingsdienst Picnic was al geen zonnebloemolie meer te verkrijgen. Is dat het nieuwe normaal? Dat soort zaken zijn lastig te voorspellen, maar waarschijnlijk gaan we wel meer geld uitgeven aan voedsel in Nederland.”
Ze begreep dat Huizinga pleitte voor harde acties. ,,Maar voor Europa is het over eieren lopen. Oekraïne is geen lid van de NAVO en landen als India en China stellen zich momenteel nog neutraal op. Bij bijvoorbeeld het sluiten en het verdedigen van het luchtruim door Europa in Oekraïne kan dat opeens veranderen.”
Voor Nederland vallen volgens Van Schaik bij het juist stellen van prioriteiten op het gebied van voedsel de gevolgen mee. „We zijn in theorie zelfvoorzienend, al importeren en exporteren we ook. Je kunt je daarbij de vraag stellen of alles wat we in ons dieet hebben zitten ook echt basisbehoeftes zijn. Dus of we naïef zijn geweest om landbouwgrond anders in te zetten, vind ik lastig in te schatten.”
LTO-bonzen zien problemen én kansen door oorlog in Oekraïne
Tijdens het rondetafelgesprek van LTO Nederland spraken LTO-voormannen Kees de Jong (Vakgroep Pluimveehouderij) en Jaap van Wenum (Vakgroep Akkerbouw) samen met Ruud Paauwe (Glastuinbouw Nederland) en Douwe Monsma (Biohuis) over de gevolgen van de Nederlandse landbouw door de oorlog in Oekraïne.
Door de voormannen werd er onder meer gesproken over het beschermen van landbouwgrond in Nederland om zo zekerder te zijn van eigen voedsel. Van Wenum: „We wisten als sector al heel lang hoe belangrijk voedselzekerheid is. Alleen was dat altijd vechten tegen de bierkaai. Nu lijkt iedereen wel wakker. De toets op voedselzekerheid was in de vergetelheid geraakt, maar daar komen we hard van terug.”
Rode diesel
De akkerbouwvoorman pleitte voor drie beleidswijzigingen om de eerste klappen op te vangen. „Zorg voor verduurzaming, maar wel waarbij alle landbouwgrond in productie kan blijven. In het nieuwe GLB is dat nu niet het geval. Zorg voor meer inzet van dierlijke mest, een derogatie voor de akkerbouw. En breng de rode diesel terug, de accijnzen verdwijnen direct in de portemonnee van de overheid.”
Douwe Monsma zag wel mogelijkheden om landbouwgrond te beschermen, bijvoorbeeld via het bestemmingsplan. Net als Paauwe, die graag de glastuinbouw via wetgeving een beschermde status zou willen geven. „We moeten niet vergeten hoe belangrijk ons voedsel is voor Europa en daarmee weer voor de rest van de wereld.”
200.000 euro
De pluimveesector kampt met rap stijgende voerprijzen. De Jong: „Ik word nu al geappt en gebeld door ondernemers die het moeilijk hebben. Vaak krijgen zij een vaste prijs voor de eieren. Ze komen al snel 200.000 euro op jaarbasis tekort.” Monsma ziet ook vooral problemen in de dierlijke biologische sectoren, omdat veel biologisch voer uit Oekraïne komt. „Biologische zonnebloemschillen zijn niet te krijgen bijvoorbeeld.”
In de glastuinbouw zitten 450 bedrijven van de 2300 in de problemen. Dat heeft vooral te maken met de hoge gasprijs. Al lopen glastuinbouwers ook tegen andere problemen aan. Zo komt al het glas het Rusland. Paauwe: ,,Het moet nu dus niet gaan stormen.” Kunstmest komt uit Wit-Rusland, een land dat ook op de sanctielijst staat.
Van Wenum ziet dat akkerbouwers meer krijgen voor hun producten, maar de kosten stijgen ook extreem hard. „Bovendien heeft de industrie moeite om te verwerken. Gas is kostbaar en er is bijvoorbeeld in de aardappelverwerkende industrie moeilijk aan zonnebloemolie om in te bakken te komen.”
