Stal bouwen kan voordelig
De huisvestingskosten zijn gemiddeld 20 procent van de kostprijs van een litertje melk. Veehouders met oude stallen, die tot de nok toe vol zitten, hebben de laagste huisvestingskosten. Bij het ontwerp en de bouw van een nieuwe stal is het zaak op de kostprijs van een liter melk te focussen. Een stal zonder toeters en bellen zorgt voor de grootste kostenbesparing.
„Bouw een stal zoveel mogelijk recht toe recht aan met zo weinig mogelijk luxe en architectonische snufjes”, onderstreept Jauke Hofman van bouw en milieuadviesbureau Stalbouw.nl uit Maartensdijk. In zijn praktijk vallen hem de grote verschillen in offertes van aannemers op. „Momenteel zit de bouwsector in een diep dal. Op dit moment zien we prijsverschillen tussen de duurste en goedkoopste inschrijver van ruim 25 procent. In het verleden was circa 10 procent gangbaar. Veehouders met bouwplannen kunnen hier nu van profiteren”, onderstreept Jauke Hofman.
Afwegingen maken
Het maken van goede afwegingen bij de stalinrichting zorgt voor forse besparingen. Zo valt een voergang aan de buitenzijde duurder uit dan de traditionele gang in het midden. „Je moet hoger bouwen om met de trekker de dieren te voeren. Bovendien gebruik je de voergang maar aan één zijde”, geeft Hofman als voorbeeld.
Winst is volgens Jauke Hofman ook te bereiken door te kiezen voor nieuwbouw in plaats van aanbouw aan een bestaande stal. „Het met elkaar verbinden en passend maken van twee stallen is duur. Vaak is het gunstiger de oude stal te gebruiken voor jongvee en droogstaande koeien en de nieuwe voor het melkvee.”
Een andere afweging is de mestopslag. Mestopslag in een silo buiten de stal kan veehouders vanaf circa 100 koeien een interessante besparing opleveren. Mestopslag onder de stal kost circa 57 euro per kuub, mestopslag in een bassin van1.000 kuub20 euro per kuub. Is heien noodzakelijk, dan is een mestkelder vaker goedkoper.
Besparen op stalinrichting
Echte besparingen realiseert een veehouder niet op de inkoop van de stalinrichting, maar veel meer in het stalconcept, onderstreept Henk-Jan Smit van stalinrichtingsbedrijf Smit en van Dronkelaar vof in Nijkerk. „Een veehouder die echt wil besparen, kan beter kiezen voor simpele standaardboxen. Die zijn er al vanaf 70 euro, terwijl de duurdere uitvoeringen het dubbele tot wel 200 euro per stuk kosten. Eventueel laten we goedkopere boxen maken bij staalconstructiebedrijven. Daarmee is een veehouder circa 10 procent goedkoper uit dan vergelijkbare boxen van bekende Nederlandse stalinrichtingsfabrikanten.”
De veehouder die kiest voor strooiselboxen in plaats van matrassen bespaart circa 100 euro per koeplaats. Naast extra werk krijgt hij wel met strooiselkosten te maken en dat is jaarlijks enige duizenden euro’s. „Daardoor is de aanschaf van een comfortabele koematras wel rendabel te rekenen”, aldus Henk-Jan Smit. De keuze voor voerbuizen in plaats van voerhekken is een andere bespaaroptie. Een voerhek is drie keer zo duur. Henk-Jan Smit adviseert veehouders om spantondersteuningspalen te gebruiken voor de bevestiging van het voerhek of de voerbuis.
Een groot separatiehok
Melkstallen zorgen voor aanzienlijke prijsverschillen. Zo verschillen niet alleen investeringskosten tussen een swingover of zij-aan-zij en een binnenmelker of 2 AMS ruim 100.000 euro, maar ook de jaarkosten 10.000 euro per jaar. Een simpel melksysteem zoals een swingover melkstal bespaart ruimte en geld ten opzichte van een carrouselmelkstal en je kunt er dezelfde capaciteit mee halen.
Henk-Jan Smit onderstreept dat het creëren van diverse separate ruimtes veel ruimte vragen en extra veel hekken vragen. „Dit zie je vooral bij robotstallen. Dan denk je goedkoper te bouwen door weinig ruimte in te tekenen voor de robotplaats, maar de aparte separatieruimtes achter de robots, koeverkeer van separatieruimtes naar robots en terug, slokken veel ruimte op. Bovendien kosten die veel bouwtijd. Mijn advies is om één groot separatiehok te maken.”
Betrek er anderen bij
Veehouders die kiezen voor goedkopere buitenlandse stalinrichting komt Henk-Jan Smit zelden tegen. „In het algemeen is de kwaliteit minder en je moet maar afwachten of garantieverplichtingen worden nagekomen.” Tweedehands is een andere besparingsoptie. De kosten van tweedehands zijn ongeveer de helft van nieuw. „Daar komt het montagemateriaal bij en je moet zelf heel handig zijn en over voldoende tijd beschikken”, legt Smit uit.
Hij levert zelf ook tweedehandse stalinrichting. De vraag komt bijna alleen van veehouders die een beperkt aantal boxen nodig hebben voor renovatie of aanbouw. Smit: „Veehouders staren zich blind op hun eigen idee en de adviesbureaus bekijken het vervolgens te veel vanachter hun bureau. Betrek in de ontwerpfase de aannemer, de stalinrichter en collega-veehouders erbij. Op basis van praktijkervaring kunnen zij tips geven waarmee je veel geld kunt besparen.”
Bespaartips
Arbeidskosten zijn circa 40 procent van de aanneemsom. Het is zaak te letten op de factor arbeidsbesparing. Gebruik zoveel mogelijk standaard materialen. Zorg dat de romp snel is gebouwd. Gebruik materialen die dit mogelijk maken en snel te zijn verwerken. Gebruik stalen spanten en zorg dat alles vrijdragend is. Trek de binnenmuren op in gestort beton. Een afscheiding van damwand is aanzienlijk goedkoper dan een muur metselen.
Overweeg van steenstrip voorziene prefab betonwanden. Een spouw aan de buitenkanten, bekleed met geïsoleerde damwandprofielen is goedkoper dan metselwerk. De zijkant van de stal bestaat uit zeildoek, dat vraagt minder uitgaven dan een gemetselde muur. Gebruik geïsoleerde dakplaten of damwandprofielen. Kies voor uitvoering in eigen beheer of volledig aangenomen werk.
Besparing door zelf doen en zelf inkopen scheelt 10 tot 20 procent in de bouwkosten. Bouw alleen in eigen beheer als u genoeg bouwkundige kennis en ervaring heeft. Laat minimaal vijf aannemers inschrijven. Calculeer niet alleen naar de besparing op de investering, maar neem in je calculatie ook de uiteindelijke gebruikskosten mee. Leiden besparingen tot daling van de technische resultaten, dan is goedkoop duurkoop.
