‘Extra aandacht voor kwetsbare topproducentes’
Ze is inmiddels een vertrouwd gezicht op landelijke keuringen. Lize-Marie van Beijnum, werkzaam in de Dierenartspraktijk van Zeddam (Gld.), houdt veterinair toezicht bij de aan-en afvoer van het vee en treedt (be)handelend op waar nodig. Ook op de laatst gehouden NRM was ze weer van de partij. Ondanks de hitte is de keuring goed verlopen, blikt ze terug.
De koeien hadden niet of nauwelijks last van hittestress, omdat er voldoende ventilatiecapaciteit was in het gedeelte van de Utrechtse Veemarkthallen waar de koeien stonden opgesteld. En de veetent met de dochtergroepen en de kampioenes was groter dan andere jaren, waardoor ook hier beter kon worden geventileerd. Dankzij de open zijkanten en het gebruik van ventilatoren waaide het flink door en koelde het van vrijdag op zaterdagnacht af.
‘De luchtvochtigheid was relatief laag en de lucht schoon. Andere jaren was het soms te stoffig. Maar het belangrijkste was dat de zon niet op de koeien stond te branden. In de ring gebeurde dat soms wel, maar dat duurde hooguit een kwartiertje.’
Overdag opstallen
Om hittestress te voorkomen is het van groot belang om de koeien uit de brandende zon te houden. ‘Steeds meer veehouders stallen hun koeien overdag op en passen ’s nachts weidegang toe. Overdag opstallen is echt noodzakelijk op warme dagen bij uitbundige zonneschijn.
Je moet er wel de stal voor hebben. Als de ventilatie-mogelijkheden onvoldoende zijn, heeft het geen zin. Beschutting in de weilanden werkt vaak averechts omdat de koeien dan bij elkaar in de mest gaan liggen. Bij nieuwbouw kan het dak worden geïsoleerd. Niet om de warmte vast te houden in de winter, maar om de warmte te weren in de zomer.’
Fris voer
Het is raadzaam om vaker een kleine portie fris voer te verstrekken zodat de voeropname op peil blijft. ‘Een kleine zomerkuil is eigenlijk noodzakelijk. Het mes snijdt aan twee kanten. Tijdens warm weer komt er veel sneller broei in het voer. Dat heeft veel meer effect op de voeropname en (indirect)de melkproductie dan de laatste VEM in het voer. Houdt de koeien op productie door gedoseerd vers en smakelijk voer te voeren, en voer structuurrijke producten.’
Van Beijnum raadt het af om tijdens zeer warme dagen koste wat het kost de melkproductie hoe dan ook op peil te willen houden. ‘In principe is een beperkte melkproductiedaling een normale fysiologische afweerreactie van de koe. Zeker kwetsbare hoogproductieve dieren die heel veel melk geven kunnen doodziek worden, als ze maar voer blijven vreten en zichzelf niet afremmen.
De symptomen van hittestress zijn pompende ademhaling en oplopende temperatuur tot boven 41 graden Celsius. Bij 42 graden Celsius treedt de dood in. In acute gevallen is de enige oplossing langdurig afkoelen met water. Overigens is het niet zo dat hoogproductieve dieren per definitie kwetsbaarder zijn bij warm weer, maar de gevolgen van een infectie (uier-en baarmoederontsteking) of een stofwisselingsstoornis (melkziekte of slepende melkziekte) zijn tijdens een periode van hitte ernstiger of zelfs dodelijk.’
Fris water
De watervoorziening is erg belangrijk bij het voorkomen van hittestress. Goede looplijnen in de stal en ruime beschikbaarheid van drinkbakken noemt Van Beijnum als belangrijke aandachtspunten. Een hoge veebezetting verergert het probleem, in het bijzonder bij koeien die zich onderin de rangorde bevinden. Het water moet fris en smakelijk zijn. Vooral hard water met veel ijzer en/of mangaan is in de regel niet smakelijk.
Drinkwater vervuilt tijdens warme dagen sowieso sneller, omdat koeien meer drinken en meer boven de drinkbakken staan te kwijlen. Overigens, merkt Van Beijnum op, de huidige kwaliteitsborging van de zuivelfabriek vereist controle op drinkwaterkwaliteit.
