‘Blauwtong is een weerstandkiller’

De laatste drie weken wordt de Nederlandse veehouderij geteisterd door een aanval van knutten die de ziekte blauwtong hebben overgebracht op schapen, geiten en koeien. De symptomen en gevolgen zijn bij de kleine herkauwers weliswaar ernstiger, maar dierenartsen zijn toch verbaasd dat blauwtong nu ook grootschalig bij koeien voorkomt en dat de symptomen heftiger zijn dan vorig jaar.

Waren er in 2006 nog weinig dierenartsen bekend met blauwtong, in de afgelopen weken hebben veeartsen in Zuid- en Midden Nederland vele zieke koeien met blauwtong onderzocht en behandeld. „In onze praktijk met zevenduizend koeien zijn er honderden koeien in de afgelopen week besmet”, vertelt dierenarts Steven van Oekel van de dierenkliniek Meerkerk. De afgelopen weken werd hij ineens geconfronteerd met een ware epidemie van blauwtong.

„Dit is vermoedelijk het topje van de ijsberg. Veel melkveehouders zijn huiverig om blauwtong te melden, weten eenvoudigweg niet dat hun koeien blauwtong hebben of omdat koeien alleen subklinische verschijnselen hebben. Ik vermoed dat de werkelijke schade die blauwtong veroorzaakt zich daarom pas later zal manifesteren. Het lijkt nu nog mee te vallen, maar het zit volgens mij onder de oppervlakte. De golf van blauwtong is er al, maar de schadegolf komt nog.”

Weerstand

Van Oekel heeft net als vele andere veeartsen in een korte tijd praktijkervaring opgedaan met blauwtong en die ervaringen laten een weinig positief beeld zien. Niet dat de koeien doodgaan, zoals bij schapen. Die kans is nagenoeg nihil.

„De ellende bij schapen is groot, maar bij de koeien begint de ellende ook te komen. Blauwtong heeft meer impact dan we denken. Ik heb het idee dat blauwtong een weerstandkiller is, waardoor bijvoorbeeld uier- en baarmoederontstekingen of leverbot zich veel heftiger manifesteren. Bij een koe met baarmoederontsteking die besmet was met blauwtong was één behandeling niet voldoende, maar ik moest haar vier keer behandelen. De weerstand was door blauwtong aanzienlijk verminderd.”

„Blauwtong is een katalysator voor andere ziekten. Het is een soort één plus één is drie optelsom. Als de weerstand van koeien door blauwtong omlaag gaat, zullen we in de winter bij een groot aantal bedrijven veel ziekteproblemen krijgen”, voorspelt Van Oekel, die vooral praat vanuit zijn intuïtie en dertig jaar lange ervaring met dierziekten.

Volgens Van Oekel is blauwtongvirus een taaie: „De eerste besmette en zieke koeien van veertien dagen geleden zijn nog steeds ziek. Hoe lang de ziekte in de koe blijft hangen, weet ik niet. Daar hebben we te weinig ervaring mee. Maar het gaat niet zo gemakkelijk over als BVD, waarbij je in een korte tijd een vliegende diarree hebt en de ziekte daarna verdwijnt.”

Productiedaling

Mede door de hardnekkigheid van de ziekte en de heftige symptomen - vooral de bek, poten, huid en uier worden aangetast – daalt de melkproductie aanzienlijk. Koeien vreten en lopen moeilijker en als de uier gevoelig is, wordt het melken ook lastiger. Een productiedaling van twintig procent voor een periode van veertien dagen is niet ondenkbaar; plus alle nadelige effecten van een slechte weerstand in de komende periode.

Een melkveehouder kan over een beperkt aantal middelen beschikken om de ziekte te voorkomen en te enigszins te bestrijden. Van Oekel: „Wij werken met antibiotica, maar dat heeft een gematigd effect. Een melkveehouder kan het beste zijn koeien ’s nachts naar binnen doen en ze niet in de felle zon laten grazen. Door de ventilatoren in de stal worden de koeien minder geprikt. En ze kunnen aan vliegenbestrijding doen met pour-on middelen. Belangrijk is dat de veehouder alert blijft en overleg pleegt met zijn dierenarts.”

Enting

De recente uitbraak van blauwtong en de beperkte bestrijdingsmogelijkheden ervan pleiten volgens Van Oekel voor een versnelde toestemming en invoering van vaccinatie. „Eigenlijk moeten we gewoon morgen vaccineren. Er zijn in Italië al entstoffen voor blauwtong, maar dat is niet het type acht virus dat wij in Nederland hebben. Een entstof ontwikkelingen is heel goed mogelijk, maar dan moet de EU toestemming geven. Eerder zal de farmaceutische industrie geen vaccin voor ons ontwikkelen.”

„Het blijft een vreemd verhaal om gezonde dieren dood te laten gaan of ziek te laten worden, terwijl er mogelijkheden bestaan om de ziekte te bestrijden. Blauwtong komt bijna overal voor en wordt net als malaria verspreidt door insecten. Malaria is ook niet verdwenen. Het zal altijd aanwezig blijven en dat geldt ook voor blauwtong. Enting is dus een noodzaak.”