Column: Hoe sterk zijn de echte landbouwprovincies?

Brabant is de enige provincie die op de kooptour is, zo bleek deze week uit het onderzoek van Agrio. We legden iedere provincie de vraag voor of ze al stikstofruimte hadden gekocht om daar later mee te kunnen extern salderen. Bij alle provincies was het antwoord nee. Behalve bij Brabant.

In de komende twee weken wordt zeer waarschijnlijk beklonken hoe de spelregels van extern salderen eruit gaan zien. Die planning gaf het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) deze week af. De verwachting is niet dat extern salderen dan ook al direct mogelijk is. Wellicht, en nu speculeer ik, willen de andere provincies Brabant nog een koekje van eigen deeg geven en vertragen ze het in werking treden van de regelgeving tot het moment dat er een nieuw college in Brabant zit. Eentje zonder GroenLinks. Invloed op de spelregels zelf, zal dit nieuwe college vermoedelijk niet krijgen, gezien het tijdspad van LNV.

Hekje, alstublieft

Hoe de spelregels van het extern salderen eruit gaan zien, blijft gissen. Dat geldt ook voor hoe de lokale gebiedsrechte processen rondom Natura 2000-gebieden zich verhouden tot het landelijke Stikstof Registratie Systeem. Moet de stikstofruimte die vrijkomt bij het uitkopen van een melkveebedrijf vlakbij een Natura-2000 gebied bijvoorbeeld eerst de landelijke stikstofbank in of mag een provincie die zelf gebruiken voor het gebiedsproces? En hoever reikt dan de macht van de provincie? Kan er een hekje om de ammoniakruimte heen, zodat andere sectoren daar niet aan kunnen komen?

Snelheid blijkbaar geen prioriteit

Wanneer de ammoniakruimte eerst de landelijke stikstofbank in gaat, staat de landbouw op dit moment niet vooraan om daar weer iets uit terug te ontvangen. Zo bepaalde de politiek dat de stikstofwinst van de snelheidsverlaging op snelwegen naar de woningbouw moet gaan. Bovendien ben je bij dit scenario als sector iedere keer overgeleverd aan de grillen van de landelijke politiek. Vanuit de landbouwsector ligt mede om die reden ook al een half jaar de vraag op tafel hoeveel stikstofruimte er nodig is voor sectoren buiten de landbouw. Het ministerie van LNV verwijst daarvoor naar de provincies. Die zouden dat moeten weten. Tegelijk voegt het ministerie eraan toe dat de ene provincie daar verder mee is dan de andere. Dat is ook direct het antwoord: het is niet bekend. Blijkbaar is het geen prioriteit om dat goed en snel uit te zoeken en worden eerst de spelregels bepaald om de handel in stikstofruimte mogelijk te maken. Wanneer later blijkt dat die vraag vanuit andere sectoren erg groot is, valt er weinig meer aan te doen en bestaat het risico dat de landbouw wordt leeggekocht.

Politieke wil

Het andere scenario is dat de provincie eerst zelf over vrijkomende stikstofruimte mag beschikken, dan wel dat ammoniakrechten ook ammoniakrechten kunnen blijven in een provincie. Juridisch liggen daar de mogelijkheden voor. Advocaat Paul Bodden geeft aan dat provincies binnen de beleidsregels kunnen bepalen waar landbouw primaat krijgt. De vraag is alleen hoeveel politieke wil daarvoor is. Binnen provincies met veel landbouw en relatief weinig andere bronnen die stikstof uitstoten, zal daar meer draagvlak voor zijn. De vraag is alleen hoe sterk die echte landbouwprovincies zijn in de onderhandelingen met de andere provincies en het ministerie van LNV. En de rest van de Haagse politiek.

Na het vastlopen van de gesprekken tussen het Landbouw Collectief en minister Schouten vorige week, zou het dus verstandig zijn om de lobby te richten op die landbouw provincies. Die bepalen straks ook hoeveel ruimte er over blijft in de andere provincies. En dus hoe groot de uitverkoop van de landbouw wordt. Nog twee weken. Ik wens alle belangenbehartigers veel sterkte.