Video: ‘Een lage CO2-footprint gaat heel goed samen met weidegang’
Met premies stimuleren zuivelbedrijven een lagere CO2-uitstoot per kg melk. Maar aan welke knoppen draai je om de broeikasgasemissies te reduceren?
‘Weiden gaat goed samen met het verlagen van de carbon footprint’, is de ervaring van Mark Ormel uit De Heurne. Ormel heeft in De Heurne een bedrijf met 170 Jerseykoeien, 80 stuks jongvee op 73 ha grond.
Hij verlaagde de carbon footprint op zijn bedrijf van ruim 900 gram CO2-equivalenten per 100 kg melk enkele jaren geleden naar 731 in 2023.
Hij maait het gras jonger en schaart de koeien sneller in op jonger gras. ‘Ik let op het voorkomen van stengelvorming in het gras. Dit werkt positief door in de voerefficiëntie en ook de methaanuitstoot. Ik probeer meer vers gras in de koe te krijgen, voer minder krachtvoer. Dat werkt niet alleen goed door in de portemonnee, maar ook in de carbon footprint.’
De Jersey-koeien hebben hem in positieve zin geholpen om een lage CO2-footprint te realiseren, geeft Ormel aan. ‘Jerseys hebben minder voer en minder krachtvoer nodig. Ze zetten efficiënter voer om in melk.’
Draaien aan kleine knoppen
Sander Fisser uit Sinderen melkt 100 koeien op 44 ha grond. Hij is scherp op de productie van gras. ‘Ik focus op zoveel mogelijk melk maken van eigen ruwvoer.’
Zijn carbon footprint was enkele jaren geleden boven de 1100 gram CO2 -equivalenten per kg meetmelk en daalde naar 846 in 2024.
Weidegang en bijproducten
Deelname aan de kennisgroep Melk en Klimaat en VK-Oost heeft hem naar eigen zeggen twee nieuwe inzichten opgeleverd.
‘Een lage CO2-footprint gaat heel goed samen met weidegang. En bijproducten voeren kan interessant zijn voor het verlagen van je footprint. Door droogte waren wij genoodzaakt om bijproducten aan te kopen en dat is zo gebleven omdat dat kringlooptechnisch ook iets oplevert.’
Fisser is mede door de kennisgroep gaan stalvoeren in de herfst om het najaarsgras beter te benutten. ‘Er zijn veel kleine knoppen waar je aan kunt draaien, zoals het ouder laten worden van je melkkoeien, zodat je minder jongvee nodig hebt en de melkproductie per koe laten stijgen door bijvoorbeeld een betere koegezondheid. Wij werken al met rode en witte klavers om kunstmestgebruik te reduceren en hebben percelen met mengsels met luzerne. Ook dat blijkt positief door te werken.’
KringloopWijzer als managementtool
De melkveehouder benadrukt dat het verlagen van de CO2-footprint relatief eenvoudig kan. ‘Het zijn maatregelen waarmee je als boer vandaag al kunt beginnen. Het is een onterechte gedachte dat verduurzamen alleen maar geld kost. Het levert juist ook iets op, is mijn ervaring. Mijn tip aan collega-boeren is daarom: zie je KringloopWijzer niet als een verplichting vanuit de zuivelsector, maar gebruik het als managementtool.’
Goede resultaten bij VK-Oost
Net als Ormel en Fisser zetten ook VK-Oost-leden de afgelopen jaren duidelijke stappen in de goede richting op het gebied van broeikasgasemissies. De gemiddelde uitstoot van CO₂ per liter melk (meetmelk) is gedaald van ruim 1.050 gram in 2017 naar circa 926 gram in 2024, een reductie van meer dan 10% in zeven jaar tijd.
Deze vooruitgang wordt bereikt zonder concessies te doen aan de melkproductie. Dit wijst op een verhoogde efficiëntie in het totale bedrijfsproces. Doordat er uitbetalingen worden gedaan op basis van CO2-uitstoot, loont het direct om hier actief mee aan de slag te gaan.
Broeikasgassen in de melkveehouderij
In de melkveehouderij zijn drie broeikasgassen van belang: koolstofdioxide (CO₂), methaan (CH₄) en lachgas (N₂O). Waar ontstaan de broeikasgassen?
Methaan (CH4):
- bij de vertering van voer in de pens
van de koe - in stal en opslag
Lachgas (N2O):
- bij de bemesting van bijv. gras en mais
- bij de opslag van mest
- bij de productie van kunstmest
Kooldioxide (CO2):
- bij processen die energie uit brandstoffen gebruiken
- organische stof uit of in de bodem
Omdat niet alle broeikasgassen even sterk zijn, wordt de uitstoot omgerekend naar CO2-equivalenten. Om de footprint per eenheid melk te berekenen, worden de totale emissies die vrijkomen bij het produceren van melk gedeeld door de hoeveelheid geproduceerde melk. Om ook hier een vergelijk mogelijk te maken, wordt meetmelk of FPCM (Fat and Protein Corrected Milk) gebruikt.
Kennisgroep Melk en Klimaat van VK-Oost
Een groep VK-Oost-leden werkten van 2016 tot en met 2023 in de kennisgroep Melk en Klimaatsamen met FrieslandCampina, Wageningen UR en experts aan maatregelen om broeikasgasemissies op hun bedrijf te reduceren.
Tijdens de bijeenkomsten van de kennisgroep werd gekeken hoe de carbon footprint per bedrijf geminimaliseerd kan worden. Het doel was om voor ieder bedrijf praktische oplossingen te vinden om de broeikasgasproductie terug te dringen.
Van de twaalf deelnemende bedrijven werd de uitgangssituatie bepaald. Vervolgens werd voor elk bedrijf samen met de ondernemer een bedrijfsverbeterplan opgesteld. De plannen bestonden uit een heel scala aan maatregelen die een positief effect hebben op het verminderen van de carbon footrpint.
Er werd bijvoorbeeld ingegaan op de hoeveelheid melkproductie per koe, de levensduur van koeien, efficiënt omgaan met voer en gewasproductie en verkleining van de jongveestapel.
De leden boekten goede resultaten: in de looptijd van de kennisgroep daalde de CO2-footprint tot onder de 800. Een belangrijke algemene conclusie uit deze kennisgroep is dat de voerstrategie een doorslaggevende factor is bij het verlagen van de CFP.
Beeld: VK-Oost
