
Boerenoog + bolusdata = 21,4% meer melk per koe
Lees hoe koesensoren hittestress en ziekte vroeg signaleren en vruchtbaarheid verbeteren

Van boerenoog naar bolusdata
Vijf jaar geleden ontstond het plan om de diergezondheid gerichter aan te pakken. Na een tip van hun dierenarts kwamen Harrie en Jeroen uit bij smaXtec, een gezondheidsmonitoringssysteem waarbij elke koe één keer een bolus (ter grootte van een calciumbolus) krijgt. Die blijft veilig in de netmaag en meet 24/7 wat er in de koe gebeurt. Alle data komt samen in een app en op de computer, zodat afwijkingen vroeg zichtbaar zijn en je tijdig kunt ingrijpen. Dat vergde even schakelen, mede vanwege het ‘boerenoog’, zegt Jeroen: “In het begin dachten we weleens: dit kán niet kloppen. Het dier zag er hartstikke gezond uit; je zag er niets aan, en toch zegt het systeem: 1,5 °C koorts en dan moet je handelen.”
Blauwtong snel gesignaleerd
Ook voor Harrie, voor wie het boerenoog jarenlang de belangrijkste graadmeter was, was het wennen om meer op “koude” cijfers te varen. “Als ik het zelf had moeten aanschaffen, was ik er niet aan begonnen,” zegt hij nuchter. “Maar ik kan er wel mee werken. Begin je met zo’n systeem, dan moet je het ook volgen. Je weet nu eerder wat er aan de hand is en wat je het beste kunt doen. Zelfs onze dierenarts zegt:
Zelfs onze dierenarts zegt: ‘jullie weten nu meer dan wij’
Harrie van Eijndhoven
Zo werd blauwtong dankzij temperatuursignalen al snel gesignaleerd. De praktisch ingestelde Jeroen ging direct proactief met het systeem aan de slag. Hij bekijkt het drie keer per dag en onderneemt dan actie. Intussen blijft hij de instellingen optimaliseren. Zo clustert hij (groeps)meldingen of zet ze tijdelijk uit (bijvoorbeeld rond vaccinaties) en stelt tijdvensters en prioriteiten in: koorts van 1,5–2,0 °C krijgt binnen enkele uren aandacht, terwijl verminderd vreet-/drinkgedrag kan later op de dag.
Meer liters, minder hittestress
Het streven om van 26 naar 32 liter per koe te gaan is dik gehaald: ze zitten nu rond 35 liter. Dat komt niet alleen door SmaXtec. Vader en zoon investeerden ook in drie melkrobots, een nieuwe stalvloer, waterbedden en ventilatoren. Het gezondheidsmonitoringssysteem koppelt met het managementprogramma van de veehouder. Door de klimaatsensor werd hittestress zichtbaar en hebben ze gericht ingegrepen. Jeroen: “Als je smaXtec alleen voor tochtdetectie zou nemen, moet je het niet doen; het systeem kan veel breder.” Concreet: ze verschoofden het inseminatiemoment naar het ideale venster uit de data (ook later bij gesekst sperma) en boekten vruchtbaarheidswinst. Drinkmeldingen brachten bovendien een lekspanning aan het licht; na het slaan van een nieuwe aardpen steeg de wateropname met 10–15 liter per koe per dag.
Extra werkdruk door meldingen?
Leveren de meldingen extra werk op? Volgens Jeroen niet. “Als collega’s vragen: word je niet hartstikke gek van die meldingen? Dan zeg ik: dat valt wel mee. Ik vind het alleen maar mooi dat wij dit systeem hebben; dat we vroegtijdig iets zien.” Tijdens de uitbraak van blauwtong liepen de meldingen op tot circa 35 per dag; normaal gesproken geeft het systeem vijf à zes actiepunten. Zo zorgt ervaring gecombineerd met sensordata bij Van Eijndhoven voor meer liters, minder medicatie, kortere TKT en meer rust in de stal.
V.O.F.van Eijndhoven
| V.O.F. van Eijndhoven | Voor SmaXtec in 2022 | Met SmaXtec in 2025 | |
| Melk | 26,3 liter | 34,9 | |
| Jaarlijkse melkproductie | 9100 liter | 11050 liter | |
| Vet | 4,49 | 4,25 | |
| Eiwit | 3,79 | 3,65 | |
| BSK | 43 | 55,6 | |
| Celgetal | 215 | 140 | |
| % nieuwe gevallen verhoogd celgetal | 0,13 | 0,06 | |
| TKT | 480 dagen | 420 dagen | |
Tekst: Marloes ten Oever
Beeld: SmaXtec

