Kruidenrijk grasland: inzichten uit zes jaar beheer

Kruidenrijk grasland wordt steeds vaker gebruikt om droogtebestendigheid te verbeteren, bodemverdichting tegen te gaan en te besparen op kunstmest. Maar hoe werkt het in de praktijk? En hoelang blijft zo’n perceel goed? We delen inzichten van melkveehouder Harry, deelnemer aan het DAW Impulsproject Vooruit Boeren rond de Voorsterbeek.

Bodemconditie als uitgangspunt kruidenrijk grasland

Op een perceel van twee jaar oud (stikstofleverend vermogen van 70 kg N/ha en pH van 5,7) heeft melkveehouder Harry het mengsel ‘Country Multilife 14’ van DSV ingezaaid, een mengsel geschikt voor maaien, samengesteld uit grassen, vlinderbloemigen en kruiden.

Om zijn kruidenrijke graslanden in goede conditie te houden is het belangrijk wat de uitgangspositie van je bodem is, weet Harry. Een goede pH is belangrijk en het stikstofleverend vermogen van de bodem moet laag zijn. Harry gebruikt hiervoor een uitgebreide bodemanalyse.

Is de stikstofvoorraad te hoog, dan hebben de vlinderbloemigen geen functie meer, omdat zij stikstof uit de lucht binden. Harry zit op overwegend zandgrond, wat het makkelijker maakt om kruiden langer in goede conditie te houden. Op klei is dit moeilijker door een hoger stikstofleverend vermogen en het hogere organische stofgehalte, aldus een aanwezige schapenhouder. Toch ziet hij voordelen in de gezondheid van zijn schapen dankzij de kruiden.

Houd pH op orde

Adviseur Edith (DLV) benadrukt het belang van bekalken met de juiste kalksoort om de pH van de bodem op orde te houden. Let hierbij op het type kalksoort en kies een variant zonder magnesium als de calcium-magnesiumverhouding uit balans is. Die verhouding is belangrijk, omdat calcium grotere moleculen heeft dan magnesium. Daardoor wordt de CEC (kationenuitwisselingscapaciteit) als het ware ‘dikker’ en is de bodem minder gevoelig voor verslemping en daarmee ook minder vatbaar voor verdichting.

Welke kruiden blijven er na zes jaar over?

Bij het zes jaar oude perceel ziet Harry toch vergrassing optreden (stikstofleverend vermogen 135 kg N/ha en pH 5,5). Tot vorig jaar deed het mengsel het, dankzij goed beheer en bemesting, nog prima. Volgens Harry spelen weersomstandigheden een belangrijke rol. ‘De droogte van dit jaar gaf grassen meer kans.’

Opvallend is dat vooral de kropaar eruit springt. De ervaringen daarmee zijn wisselend: het woekert en koeien eten het niet graag als het gemaaid is. Pinken grazen het in het voorjaar nog wel weg maar wat Harry betreft hoeft dit gras niet meer in het mengsel te zitten.

Zelf een mengsel samenstellen ziet de melkveehouder nog niet direct zitten, maar hij overweegt wel overleg met de zaadleverancier. ‘Ook mengsels met inheemse rassen en zaden zijn een optie. Deze dragen bij aan biodiversiteit en voedselvoorziening voor insecten.’ Zaden van veraf hebben vaak een andere bloeiboog of nectar­samenstelling, die minder goed aansluit bij Nederlandse soorten. Op dit zesjarige perceel is de koek nu op; volgend jaar gaat het mee in de wisselteelt.

Kruidenrijk grasland onder het maaiveld

De diepwortelende functie van onder andere cichorei is duidelijk zichtbaar in het veld van Harry. De beworteling in de eerste 10 cm gaf een mooi beeld. Op het éénjarige perceel was een ploegzool zichtbaar, omdat het perceel eerder bietenland was. Beluchten is een optie om dit tegen te gaan.