Sjoerd Reitsma zet in op zo constant mogelijk voeren: “We verspreiden de herfstsnede over een heel jaar tijd”

Sjoerd Reitsma runt een melkveehouderij met 150 melkkoeien op 67 hectare in Piaam. Zijn bedrijf, met drie melkrobots, bevindt zich tegen de Friese IJsselmeerkust. Sjoerd zit in de maatschap met zijn vrouw, die een verloskundepraktijk heeft. Zijn vader is nog fit en springt regelmatig bij.

“Rond de tijd dat we hoorden over het Netwerk, waren ook de boerenprotesten”, blikt Sjoerd terug. “Ik dacht: je kunt wel protesteren, maar vervolgens moet er ook een antwoord vanuit jezelf komen. Ik wilde actief met de doelen van de sector aan de slag gaan.”

Pens- of darmniveau

Net als andere deelnemers van Netwerk Praktijkbedrijven pakt Sjoerd eerst zijn ruw eiwit in het rantsoen aan. “Dat deden we heel geleidelijk. Elk jaar gingen we een klein stapje omlaag: van 172 g/kg DS naar 165 naar 158 naar 154. Afgelopen jaar zaten we op 152.” Daarnaast bracht hij zijn jongvee terug naar 5 stuks per 10 melkkoeien.

“Omdat wij een onderzoeksbedrijf zijn, wordt alles goed geregistreerd”, vervolgt hij. “Er worden stalmetingen gedaan en voermonsters genomen. Daardoor kun je vrij precies het rantsoen berekenen. Ik merk wel: hoe lager je gaat qua eiwit, hoe moeilijker het wordt.”

Waar merkt hij dat aan? “Als je eiwitniveau zakt luistert het steeds nauwer welk eiwit je nog voert. Zijn het eiwitten op pens- of darmniveau? Van onbestendig eiwit moet je wel wát hebben, maar niet teveel, want dan daalt de efficiëntie. Daar moet je aandacht aan besteden met je voeradviseur.”

Herfstsnedes

“In de graskuilen die ik in de herfst maak, zit meer onbestendig eiwit. Die voerden we eerst in een halfjaar. Nu spreiden we het zelfs over een jaar, om de benutting op peil te houden. Het blijft alsnog een uitdaging om de gehaltes constant te houden. De herfstsnede zit in balen, dus het verschilt per baal.”

“Daarnaast kun je wel wat eiwit uit het rantsoen halen, maar moet je er ook energie tegenover zetten. Welke snelheid van energie kies je dan? Binnen dit project zijn wij energie en eiwit gaan splitsen. Eerst voerde ik een mengsel, dat rechtstreeks van de leverancier kwam.”

“Door het eiwit- en energiedeel uit elkaar te halen kun je zelf meer sturen. Anders zit je iedere drie weken aan een bulk vast, nu kan ik per dag reguleren.”

De ruwvoeropslag breidde hij ook uit. “Ik deed altijd de eerste en de tweede snede in de sleufsilo en de rest in balen, maar dan voer je toch minder constant. Dankzij een grotere opslag kan ik meerdere snedes kwijt in een lasagnekuil. Hoe stabieler het rantsoen is door het jaar heen, hoe makkelijker het is om te reageren. De schommelingen dalen.”

Voortgang en bedrijfskenmerken (2020)

Grondsoort: Veen

Totale oppervlakte: 80 ha

Aantal melkkoeien: 90

Intensiteit: 6.961 kg meetmelk / ha

Bedrijfsvoering: Biologisch

Aantal dagen weidegang: 200 dagen per jaar

Aantal uren weidegang: 20 uren per dag

Sproeisysteem

Sjoerd schafte ook een sproeisysteem aan van 30.000 euro. “Het is een stalmaatregel binnen het project, om te kijken of het werkt. In de zomer bleek dat de emissie naar beneden is gegaan, maar niet met het percentage dat onderzoekers voor ogen hadden.”

“Van de drie noordelijke provincies kreeg ik een subsidieregeling toegekend voor deze maatregel om emissie te verlagen. Dat dekte 80 procent van de kosten. Het Netwerk droeg bij aan installatiekosten van het sproeisysteem en de rest investeerde ik zelf.”

Was het de investering waard? “Eerst was de gedachte dat het sproeien ammoniakemissies met 40 procent per jaar zou verlagen. Dat kunnen we nog niet zeggen, maar er is wel sprake van forse reductie. Drie andere bedrijven hebben een soortgelijk systeem en er zijn ook bedrijven waarbij een druppelsysteem aan het dak hangt. We vergelijken deze systemen nog.”

BEX-voordeel

“We sproeien 10 liter per vierkante meter per dag. Dus als je 700 vierkante meter hebt is dat wel 7 kuub per dag. Er komt daardoor flink wat water over de roosters. Als je met mestafzet zit maken die extra liters het niet makkelijker.”

“Ik regel het zelf door een deel van de mest in de winterperiode, wanneer we niet sproeien, apart op te slaan en dat in de zomerperiode af te zetten. Voor degenen die het hele jaar rond mest af moeten zetten is het eigenlijk niet toe te passen: de kuubs nemen dan teveel toe. Dat kost alleen maar geld.”

Sjoerd ziet wel financiële kansen in het te behalen BEX-voordeel. “Als je het beter doet dan de vaste norm qua fosfaat en stikstof, kun je BEX-voordeel toepassen. Afgelopen jaar bespaarde ik hierdoor ruim 400 kuub mest. Als je dat voor 30 euro per kuub moet afzetten kost dit je 12.000 euro.”

“Tuurlijk kost het wat geld om het sproeien bij te houden en te gaan doen, maar voor mij is het in combinatie met het BEX-voordeel wel interessant. Als je heel extensief bent en minder hoeft af te zetten, is het voor sommigen misschien een ander verhaal.”

Leerproces

Ook gaat Sjoerd binnenkort een automatische ventilatie in zijn stal testen die reageert op windsnelheid en staltemperatuur. “We hopen daarmee de pieken uit de ventilatie en dus uit de emissies te halen. Wij zien bijvoorbeeld dat emissies toenemen wanneer het kouder is met een hardere wind. Het automatische systeem reageert daarop en beperkt de ventilatie.”

Al met al is hij tevreden over het Netwerk. “Ik vind de bijeenkomsten met collega-deelnemers met andere achtergronden inspirerend. Je ziet dat verschillende boeren met verschillende oplossingen komen. Het zet je weer aan het denken, dat is altijd goed.”

“We kunnen redelijk uit de voeten met de ammoniakopgave. Het methaangedeelte is nog lastig. Ik koop nu veel perspulp, dat heeft een hogere emissiefactor voor methaan. Dit zou ik kunnen vervangen. Maar ik zou daarnaast nog meer handvaten willen hebben. Het Netwerk zinspeelt op een vervolg, dan vermoed ik dat daar meer aandacht voor komt.”

Hij is blij dat het project zich over verschillende jaren uitstrekt. “Dit zijn dingen die je niet van de één op de andere dag doet. Het is mooi dat je de tijd krijgt om eraan te schaven. Het is een leerproces, en wat mij betreft zijn we nog niet uitgeleerd.”