Politieke partijen kiezen verschillende aanpak met hetzelfde resultaat, krimp van de veestapel

In deze doorrekening legt het CPB de nadruk op de langetermijngevolgen van keuzes. In samenwerking met het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) is ook gekeken naar de gevolgen van het voorgestelde beleid op klimaat en stikstof.

Stikstofdoelen

Alle partijen stellen hervormingen in de landbouw voor om de stikstofdoelen van 2035, een halvering van de totale stikstofuitstoot van boeren, bedrijven en verkeer, te halen. Het behalen van de stikstofdoelen moet er ook voor zorgen dat het kabinet kan voldoen aan het wettelijke doel van 74 procent van de natuur onder de KDW in 2035.

De mate waarin partijen zich hiervoor in willen zetten, wijkt sterk af. NSC, BBB, SGP en JA21 houden zich aan het basispad en doen geen voorstellen om het behalen van de stikstofdoelen te versnellen. VVD en CDA stellen voor de te zetten stappen te vergroten en GroenLinks-PvdA, D66, ChristenUnie en Volt gaven aan het CPB aan de te zetten stappen aanmerkelijk te vergroten. Alle partijen kiezen voor dezelfde aanpak, het invoeren van een emissienorm per bedrijf. Wel verschillen de partijen onderling over hoe strikt de doelen zijn en afrekenbaar de normen moeten zijn.

Krimp van de veestapel

In veel gevallen leiden de voorstellen van de politieke parijen direct of indirect tot krimp van de veestapel. GroenLinks-PvdA, D66 en de ChristenUnie laten de veestapel krimpen door normen te stellen voor een maximaal aantal koeien per hectare en extra eisen te stellen aan stallen. Volt kiest voor het instellen van een heffing op de productie van broeikasgassen, waardoor veehouders in een aantal gevallen om financiële redenen moeten stoppen. VVD en CDA kiezen voor vrijwilllige krimp, het verwachte effect van deze insteek is kleiner dan bij de eerder genoemde partijen. De plannen van NSC, BBB, SGP en JA21 leiden tot weinig of geen reductie van de stikstofuitstoot ten opzichte van het huidige beleid. Deze plannen hebben dan ook geen directe invloed op de omvang van de veestapel.

Overgangszones rond natuurgebieden

Zes partijen, GroenLinks-PvdA, de VVD, NSC, D66, CDA en ChristenUnie, kiezen ervoor het landelijk gebied anders in te richten door overgangszones rondom stikstofgevoelige natuurgebieden aan te wijzen. Boeren in deze gebieden worden verplicht hun uitstoot verder terug te brengen. Met uitzondering van NSC willen deze partijen boeren met behulp van subsidies verplaatsen, extensiveren of aan agrarisch natuurbeheer laten doen.

Alle partijen, behalve de BBB, Volt en JA21, kiezen voor het intensiveren van herstelmaatregelen in natuurgebieden. Alleen GroenLinks-PvdA en D66 trekken ook nog eens extra geld uit om natuurgebieden uit te breiden.

Klimaatdoelen zaaien verdeeldheid

Partijen verschillen in de mate waarin ze extra beleid (afwijkend van het basispad) willen maken voor het behalen van de nationale klimaatdoelstellingen.

GroenLinks-PvdA, D66, ChristenUnie en Volt willen veel verder gaan dan het huidige beleid en een grote reductie van de broeikasgasemissies realiseren. Het CDA wil wel extra reduceren, maar niet zo veel als de hiervoor genoemde partijen. Bij BBB en JA21 daarentegen nemen de broeikasgasemissies zelfs toe.

Partijen maken verschillende keuzes in klimaatmaatregelen. Zo zetten NSC, de BBB en JA21 voornamelijk in op lastenverlichting en ombuigingen op subsidies, gaan GroenLinks-PvdA, D66 en de ChristenUnie voor een combinatie van subsidies, heffingen en normeringen en kiest Volt vooral voor heffingen.