Goed ruwvoer en slim management: de basis voor succesvol automatisch voeren

Automatisch voeren is volgens onafhankelijk voeradviseur Henry van Ittersum de sleutel tot efficiëntie, diergezondheid en arbeidsgemak, zo hield hij de aanwezigen voor. Maar volgens hem is automatisch voeren geen doel op zich, maar een middel om precies en consequent te voeren, afgestemd op de behoefte van verschillende koeien­groepen. Zo kunnen jongvee, drachtige en melkgevende koeien elk hun eigen rantsoen krijgen, wat leidt tot betere resultaten en minder gezondheidsproblemen, zoals ketose.

Met automatisch voeren zijn data en monitoring volgens Van Ittersum onmisbaar: boeren moeten voortdurend controleren hoe koeien reageren op het voer, bijvoorbeeld via herkauwactiviteit. Automatische systemen leveren veel informatie, maar vereisen ook scherp management.

Van Ittersum waarschuwt dat automatisering niet automatisch tijd bespaart: „Arbeidbesparend is het pas als je het goed organiseert.” De kern is voeren met inzicht, niet blind vertrouwen op techniek. Daarbij pleit hij voor eigen ruwvoer van goede kwaliteit als basis van het rantsoen, met minimale broei en selectie door de koe. Daar ging hij later op de avond nog dieper op in.

Zijn boodschap is praktisch en nuchter: voer eenvoudig, consequent en fris. De techniek biedt kansen, maar de boer blijft bepalend voor succes. Automatisch voeren werkt alleen als het systeem past bij het bedrijf, de koe en de boer zelf.

Lees verder onder het kader

Twintig jaar ervaring in de praktijk

Melkveehouder Henry Petter uit Ommen (OV) werkt al bijna twintig jaar met een automatisch voersysteem, zo vertelde hij aan zijn collega-melkveehouders tijdens de thema-avond. Op een open dag raakte hij overtuigd van de voordelen: vaker kleine porties voeren, arbeid besparen en nauwkeurig doseren. De 250 melkkoeien worden nu twaalf keer per dag gevoerd, wat zorgt voor rust in de koppel, een homogene voeropname en minimale restvoer.

Het systeem maakt het mogelijk om per groep – hoogproductief, laagproductief en droogstaand – een specifiek rantsoen samen te stellen. Zo kan Petter nauwkeurig voeren en snel inspelen op veranderingen, bijvoorbeeld bij weidegang of wanneer voederbieten aan het rantsoen worden toegevoegd. Het bedrijf ervaart minder gezondheidsproblemen, zoals lebmaagverdraaiingen, en houdt dagelijks controle via mestbeoordeling.

Hoewel de investering volgens Petter fors is, levert het systeem aanzienlijke arbeids- en energiebesparing op. De installatie draait vrijwel storingsvrij en wordt grotendeels gevoed met zonne-energie.

Op een vraag vanuit de zaal hoeveel zijn onderhoudskosten bedragen, antwoordde Petter dat deze ongeveer 1 cent per kilo melk zijn. Dat bleek achteraf niet te kloppen. Na afloop van de bijeenkomst kwam de melkveehouder tot de constatering dat deze kosten ongeveer 0,5 cent per kilo melk bedragen.

Volgens Petter draait het succes niet alleen om techniek, maar om goed management: zijn advies aan collega’s: kijk verder dan de aanschafprijs — arbeidsvrijheid en betrouwbaarheid wegen zwaarder.

Natuurlijk vreetgedrag en pensgezondheid

De lezing van Angelique Rijpert ging aansluitend over het voeropnamegedrag van melkkoeien en de invloed daarvan op gezondheid, efficiëntie en welzijn. Vanuit haar achtergrond als dierenarts en technisch consultant bij Elanco Animal Health legde ze uit dat het succes van een melkkoe sterk samenhangt met haar natuurlijke eetritme. Koeien presteren het best als ze vaker op een dag kleinere maaltijden kunnen eten, verspreid over vaste momenten. Dat zorgt voor een stabielere penswerking, een betere vertering en minder kans op pensverzuring.

Rijpert benadrukte dat rust, ruimte en regelmaat cruciaal zijn voor gezonde koeien. Een goed doordacht stalontwerp met voldoende lig-, eet- en drinkplaatsen voorkomt sociale stress en bevordert rustgedrag en herkauwen. „Vooral in de transitieperiode rond het kalven is het belangrijk dat koeien ongestoord kunnen eten en liggen, omdat hun energiebalans dan sterk onder druk staat.”

Automatische voersystemen kunnen helpen om de natuurlijke eetpatronen beter te ondersteunen. Ze verdelen het voer gelijkmatiger over de dag en beperken concurrentie tussen koeien. Toch waarschuwde Rijpert dat technologie nooit het oog voor het dier mag vervangen: juist in stressvolle periodes blijft aandacht en begeleiding door de veehouder en dierenarts essentieel. Zo gaan dierenwelzijn en melkproductie hand in hand.

Financiële en strategische keuzes

Tijdens de bijeenkomst gingen Marijn Dekkers (sectormanager melkveehouderij bij de Rabobank) en Rick Hoksbergen (branchespecialist melkvee bij Countus) in op de strategische keuzes en financiële overwegingen rond investeringen in automatische voersystemen binnen de melkveehouderij.

Dekkers benadrukte dat investeringsbeslissingen in de landbouw zelden puur op cijfers worden gebaseerd. Naast rendement spelen persoonlijke voorkeuren, arbeid, locatie en gezinsomstandigheden een grote rol.

Automatisch voeren kan arbeidsdruk verlagen en flexibiliteit vergroten, maar vraagt een consequente bedrijfsvoering en vaak forse investeringen. Volgens Dekkers is het belangrijk om keuzes niet alleen vanuit de euro te bekijken, maar ook vanuit de bredere bedrijfsstrategie.

Financiering kan via eigen middelen, bankleningen of lease, waarbij Rabobank kijkt naar de totale financiële positie van het bedrijf en de liquiditeit. „Cash is king”, aldus Dekkers, die boeren opriep voldoende buffer te houden voor prijs- en kostenschommelingen.

Rick Hoksbergen vulde aan met resultaten uit praktijkonderzoek bij melkveehouders die recent zijn overgestapt op automatisch voeren. De arbeidsbesparing varieert van nul tot ruim twee uur per dag, afhankelijk van de bedrijfssituatie. De ervaren voordelen liggen vooral in flexibiliteit en ergonomie, minder in directe voerwinst. Hoksbergen waarschuwde dat het effect op saldo of rendement sterk verschilt per bedrijf en dat efficiënt management essentieel blijft.

Daarnaast wees hij op de rol van dierenwelzijn, energiekosten en verduurzaming. Automatische voersystemen kunnen bijdragen aan arbeidsverlichting en efficiënter voer- en energiegebruik, maar niet elk bedrijf haalt er financieel voordeel uit.

Ruwvoer als fundament

Henry van Ittersum sloot de thema-avond af met zijn visie op het efficiënt en gezond voeren van melkvee, met nadruk op ruwvoerkwaliteit, eiwitbenutting en economisch voerbeheer. Hij betoogt dat melkveehouders te vaak leunen op krachtvoer en aangekochte eiwitten, terwijl juist goed ruwvoer de basis vormt voor gezonde koeien en een beter bedrijfsrendement.

Hij legt uit dat de koe als herkauwer uniek is in haar vermogen om onverteerbare vezels om te zetten in waardevolle eiwitten. Daarom moeten veehouders sturen op hoogwaardig ruwvoer met voldoende structuur en verteerbaarheid, in plaats van extra eiwit toe te voegen via krachtvoer. Dat voorkomt gezondheidsproblemen, zoals vetophoping rond organen en hoge ureumwaarden, en verlaagt bovendien de voerkosten.

Van Ittersum benadrukt dat boeren meer regie moeten nemen over hun voerstrategie door regelmatig data te analyseren en instellingen bij te sturen. Met de juiste balans tussen ruwvoer, energie en eiwit kan de melkproductie gezond en rendabel blijven.