7okt2025
Themadag: Automatisch voeren
Kom meer te weten over het Thema-dag “Automatisch voeren” op dinsdag 7 oktober 2025 in Bakkeveen. Verschillende sprekers zullen dit thema bespreekbaar maken en praktische tips en kennis overbrengen.
Het geheim van een gezonde koe? Rust, ritme en vers voer
Het eetgedrag van melkkoeien – de grootte, frequentie en smakelijkheid van de porties – heeft grote invloed op de gezondheid en efficiëntie van de pens. De sleutel ligt in het faciliteren van het natuurlijke gedrag van koeien, zodat ze zich comfortabel voelen, zegt Angelique Rijpert, dierenarts en technisch consulent herkauwers bij Elanco Animal Health.
„De manier waarop een koe eet bepaalt mede hoe efficiënt de pens werkt”, legt Rijpert uit. „Het is belangrijk dat de porties niet te groot zijn en dat de koe vaak vers voer kan opnemen. Zo kan ze beter herkauwen en verloopt de afbraak en fermentatie sneller.”
Wordt de koe door omstandigheden gedwongen tot minder maaltijden per dag, dan komt ze niet toe aan dit natuurlijke gedrag en gaat ze per keer grotere porties opnemen. Dat belemmert de optimale werking van de pens.
De vrijheid om te eten wanneer de koe wil, bepaalt in hoge mate het voeropnamegedrag. Stress werkt daarbij verstorend. „Stress kan ontstaan door huisvestingsproblemen, zoals doodlopende hoeken, te weinig ligplekken of vreetplaatsen”, zegt Rijpert. „Koeien gaan dan wel naar het voerhek, maar bulken teveel. Zelfs wanneer koeien in staat zijn evenveel drogestof op te nemen, wordt het voer toch minder efficiënt benut.”
Lees verder onder het kader
Serie: Automatisch voeren bij melkvee
Melkvee brengt een zesdelige serie over automatisch voeren. In de reeks komen onafhankelijke specialisten én melkveehouders aan het woord. Hun kennis en ervaring geven inzicht in wat automatisch voeren kan betekenen voor koe, veehouder en bedrijfsvoering.
Deel 2: Diergezondheid – beter pensmilieu & natuurlijk gedrag
In dit tweede deel staat de vraag centraal hoe automatisch voeren de gezondheid en het welzijn van de koe beïnvloedt. Automatisch voeren voorkomt vreetpieken en zorgt voor een constantere opname van voer. Dat leidt tot een stabielere pens-pH en verkleint de kans op pensverzuring. Bovendien sluit de methode beter aan bij het natuurlijke vreetgedrag van koeien: meerdere kleine porties verspreid over dag en nacht. Ook de verbinding met het loopgedrag en de melkroutine komt aan bod.
Twee themadagen
Bij dit zesluik horen ook twee themadagen:
• 7 oktober in Allardshoog, Bakkeveen
• 13 november in Boerengoed Enspijk
Tijdens deze bijeenkomsten ligt de nadruk op kennis en inhoud. Plenaire lezingen en drie workshops gaan in op diergezondheid en arbeid, voeding en financiën. Ook delen melkveehouders hun praktijkervaring.
Het middagprogramma is bedoeld voor de agribusiness (op uitnodiging), de avond voor melkveehouders (open inschrijving). Meer informatie en aanmelding is te vinden op melkvee.nl/evenementen.
Automatisch voeren als hulpmiddel
Automatisch voeren helpt om natuurlijk gedrag te ondersteunen. Koeien krijgen zo meerdere keren per dag porties vers voer. „Daarmee kom je tegemoet aan de behoefte van de koe om vaak te vreten. Er ligt de hele dag vers voer bij het hek. Onderzoek heeft laten zien dat te vaak voeren - 11 x daags - het liggedrag van koeien te veel verstoort. Een frequentie van zes keer per dag lijkt een optimale combinatie van aanbod en rust”, zegt Rijpert.
Nauwkeurigheid in voeren is zeker ook van belang in kwetsbare periodes, zoals rond het afkalven. „Dit is een van de meest kritieke fasen voor de gezondheid en efficiëntie van melkkoeien. Tijdens de close-up periode neemt de eetlust af en na het afkalven duurt het een drietal weken voordat de voeropname terug op peil is, terwijl de voerbehoefte juist hoog is. Bovendien moet de pensflora zich aanpassen aan een nieuw rantsoen.
Op de dag van afkalven hebben koeien ‘iets anders aan het hoofd’ waardoor ze nauwelijks eten, ongeacht het voersysteem. Rondom het kalven zijn dieren daardoor per definitie kwetsbaar en dat vraagt ondersteuning door bijvoorbeeld individuele suplementatie met levende gisten, calcium en andere nutriënten. De meest kwetsbare dieren eten rondom afkalven het minder goed. Dat is echt een ondergeschoven kindje.”
Soms wordt een droogstandsrantsoen tot drie cijfers achter de komma uitgerekend, maar krijgen koeien maar eens per twee dagen vers voer. „Alle inspanningen om een ideaal rantsoen te berekenen worden dan ondermijnd omdat de voerkwaliteit afneemt en dat belemmert de opname”, legt Rijpert uit. Automatische voersystemen maken het mogelijk om rantsoenen dagelijks en zelfs meerdere keren per dag te vernieuwen.
Comfort en rust
Een goede voeropname vraagt niet alleen om vers voer, maar ook om rust in de stal. Doodlopende gangen, te weinig lig- en vreetplekken, beperkte loopruimte of onvoldoende drinkplaatsen zijn veelvoorkomende obstakels. „Koeien hebben ruimte nodig om te liggen, te vreten en te vluchten. Je moet ze maximaal comfort bieden. Met een automatisch voersysteem kun je alvast een deel van de stress wegnemen, omdat het voeren dan verspreid over de dag plaatsvindt en koeien hun moment om te gaan vreten beter kunnen kiezen”, aldus Rijpert.
Hittestress is een ander onderschat probleem. Koeien die blijven staan om warmte kwijt te raken, komen minder aan rust en herkauwactiviteit toe. Dat gaat direct ten koste van de penswerking.
Rust in de koppel is niet alleen belangrijk voor melkgevende koeien, maar ook in de droogstand. „Wanneer er bijvoorbeeld twee tot drie keer per week nieuwe koeien aan de droogstandgroep worden toegevoegd, geeft dat continu gedoe omdat de rangorde steeds opnieuw moet worden vastgesteld. Beperk dit liever tot maximaal één keer per week”, adviseert Rijpert.
Ook de smakelijkheid van het voer speelt een belangrijke rol. Voer dat is aangetast door broei verliest zijn aantrekkelijkheid, waardoor koeien minder opnemen.
Onderzoek naar veerkracht
Onderzoek in Wageningen naar de veerkracht van koeien rond het afkalven maakt de relatie tussen voeropname en gezondheid zichtbaar. Verse koeien werden zes weken gevolgd en gescoord op ziekteverschijnselen zoals temperatuur, uitvloeiing, ketose en vlokken in de melk.
„Terugkijkend naar het gedrag van deze dieren tijdens de droogstand zagen de onderzoekers dat koeien die geen ritme ontwikkelden in voeropname en herkauwen, vaker en ernstiger ziek werden. De dieren die juist wel een vast patroon hadden – tien tot veertien keer per dag eten, daarna herkauwen en tussendoor tijd voor socialisatie – waren het minst vaak ziek en bleken het veerkrachtigst”, vertelt Rijpert.
Natuurlijke behoefte
Voergedrag, pensgezondheid en algehele vitaliteit zijn nauw met elkaar verbonden. Vers voer, een stabiel ritme en stressvrije omstandigheden zijn belangrijke schakels om de natuurlijke behoeften van koeien te ondersteunen. „Uiteindelijk draait het om het zo comfortabel mogelijk maken van de koe. Daarmee leg je de basis voor een gezonde, efficiënte en veerkrachtige melkveestapel. Automatisch voeren helpt daarbij”, besluit Rijpert.