Wiersma kan zorgen over aanpak PAS-melders niet wegnemen

„De PAS-melders zijn een pijnlijk voorbeeld van hoe ons systeem is vastgelopen”, stelde minister Wiersma. De oplossing waar regeringen de afgelopen zes jaar aan hebben gewerkt, het creëren van stikstofruimte om die aan PAS-melders te gunnen en hen zo te legaliseren, heeft niet gewerkt. Strengere natuurdoelanalyses, veranderende KDW-normen, de rechterlijke vereiste dat vrijgemaakte stikstofruimte eerst moet worden ingezet voor natuurgebieden voordat die voor andere doeleinden kan worden gebruikt – het zogeheten additionaliteitsbeginsel – het zijn allemaal belemmeringen die nog niet in beeld waren toen met de oude aanpak was begonnen.

Het feit dat er in al die tijd maar acht bedrijven aan een vergunning zijn geholpen is voor de minister „een duidelijk signaal dat we een andere weg moeten inslaan.”

Daarom wil de minister de Omgevingswet aanpassen om die andere aanpak mogelijk te maken, legde ze uit. In plaats van één weg – stikstof vrijmaken en aan PAS-melders gunnen – wil de minister met zaakbegeleiders en een maatwerkaanpak voor iedere PAS-melder een oplossing vinden. En om de tijd te krijgen om die oplossingen te bereiken wil ze de termijn voor niet-handhaving met drie jaar verlengen. „We hebben meer tijd nodig”, zei ze, „en een breder arsenaal aan oplossingen.”

Maatregelenpakket

Kamerleden waren nog niet overtuigd dat dit de oplossing was. De minister betoogde dat provincies – waar de handhavingsverzoeken terechtkomen – vroegen om deze aanpak. „Zij kunnen handhaving afhouden zolang er zicht is op legalisatie”, zei ze. „En omdat we nu het individuele spoor opgaan, is daar hernieuwd zicht op.”

Maar Kamerleden wezen erop dat een rechter zekerheid wil hebben dat de stikstofneerslag bij natuurgebieden inderdaad zal dalen. „Die stikstofruimte komt er alleen als er een geborgd pakket aan stikstofmaatregelen komt”, stelde Anne-Marijke Podt. Iedereen, van de Raad van State tot boerenorganisaties als LTO en Agractie, en ook de provincies die de minister aanhaalde, stellen volgens het D66-Kamerlid dat de wet niet gaat werken zolang er geen geborgd maatregelenpakket komt, waarmee de rechter zekerheid krijgt dat die daling van de depositie er inderdaad komt. „En deze groep, de PAS-melders, is al zo vaak teleurgesteld. We moeten dit nu in één keer goed doen.” Daarom vond ze dat het debat eigenlijk pas goed gevoerd zou kunnen worden als dat maatregelenpakket bekend is.

Agendatechnische problemen

Daar zat een probleem. De ministeriële stikstofcommissie (MCEN – Ministeriële Commissie voor Economie en Natuurherstel) zal volgende week, met Prinsjesdag, een pakket presenteren, maar minister Wiersma wilde daar nu nog niets over zeggen. Daarmee was het voor de Kamer niet mogelijk om te bepalen of de aanpak van de minister zou werken, en om de minister over die maatregelen te bevragen. En het debat uitstellen tot na Prinsjesdag riep agendatechnische problemen op, omdat volgende week vooral gereserveerd is voor Prinsjesdag en de Algemene Beschouwingen, en de Kamer op twee oktober alweer op verkiezingsreces gaat.

Rekenkundige ondergrens en doelsturing

Minister Wiersma zei veel vertrouwen te hebben in de rekenkundige ondergrens, waarmee projecten met een uitstoot van minder dan één mol geen vergunning nodig zouden hebben. „Voor het merendeel van de PAS-melders ligt hun uitstoot onder die grens”, stelde de minister, „en daarmee zouden die bedrijven niet meer illegaal zijn.” Maar, erkende ze, daarmee krijgen die bedrijven geen vergunning.

Maar hoe sterk de minister ook in deze oplossing gelooft, een motie van Jeanet Nijhof-Leeuw (PVV) om die grens dan maar meteen in te voeren, wees ze af. Er zijn toch juridische risico’s aan verbonden, argumenteerde ze, en het kabinet wil zoveel mogelijk doen om die af te dekken voor de invoering daarvan.

Een tweede weg die Wiersma wil bewandelen is die van doelsturing. Een systeem van doelsturing zal volgens haar zorgen voor een geborgde dalende lijn van stikstofuitstoot. Maar ook daar waren vragen over. Pieter Grinwis wilde weten hoe die dalende lijn dan geborgd is. „Wil de minister dan de vrijblijvendheid bij doelsturing loslaten?”, vroeg hij. „Wat zouden de consequenties zijn voor bedrijven die de doelen niet halen?”

Maar daar wilde de minister weer niets over zeggen. Die doelsturing zit in het MCEN-pakket, zei ze, en daar kon ze niet op vooruitlopen.

Blauwe ogen

Verschillende Kamerleden hadden daar moeite mee. „De minister zegt: ‘Geloof me maar op mijn blauwe ogen, dan komt het goed’”, constateerde Harm Holman (NSC). „Daar kan de Kamer niets mee.” Ook Grinwis zag ‘geen garantie dat PAS-melders de komende jaren worden geholpen’. Bromet kondigde aan dat haar partij tegen de wet zou stemmen. „Want de wet gaat niet werken, en zal voor de rechter onderuitgeschoffeld worden.” Maar NSC zal – ondanks de bezwaren – de wet wel steunen, zei Holman. „Niet omdat we geloven dat het een goede wet is, maar omdat we, waar we PAS-melders kunnen helpen, we dat ook willen doen.”

Over twee weken zal de Kamer over de wetsaanpassing stemmen. Misschien komt er daarvoor, maar na de bekendmaking van het MCEN-pakket nog een extra debat, om te kijken of met dat pakket inderdaad voldoende daling van de stikstofuitstoot bereikt wordt.