Automatisch voeren verbetert arbeidsgemak en voerefficiëntie

Automatisch voeren is nog niet zo ingeburgerd als de melkrobot, maar de technologie wint terrein. De stap om te investeren hangt volgens Van Ittersum samen met de bedrijfsgrootte en of een melkveehouder ‘een techniekman’ is.

„Veel boeren hebben een hekel aan trekkerwerk en zien het als een noodzakelijk kwaad. Ze werken liever tussen en met de koeien,” zegt hij.

Arbeidsschaarste speelt ook mee. „Ik ken boeren die een zelfrijdende voermengwagen hebben gehad, maar daarna zijn opgestapt op automatisch voeren. Dat scheelt toch dat je niet meer op de machine hoeft te zitten om deze te bedienen en de kosten zijn niet veel anders.”

De voerrobot vervangt daarmee steeds vaker de zelfrijdende mengwagen. Waar die laatste het voeren al verlichtte, tilt de robot het gemak en de flexibiliteit nog een stap hoger.

Arbeidsgemak vraagt discipline

Het mogelijk beeld dat automatisch voeren al het werk wegneemt, klopt volgens Van Ittersum niet helemaal. „Als het voer voor de koeien ligt, ben je nog niet klaar.” Het moet ook regelmatig aangeschoven worden, maar daar zijn de automatische voerschuiven voor ontwikkeld. Er zijn ook systemen die dit in een werkgang oplossen,” legt Van Ittersum uit.

Het vullen van de voerkeuken is bovendien een taak die vaak bij de veehouder blijft liggen. Gras, mais en bijproducten moeten regelmatig worden aangevuld. Wel komen er systemen die zonder voerkeuken rechtstreeks van de kuilopslag in de menger laden.

„Met automatisch voeren win je een derde meer tijd in vergelijking met een melkrobot. Daar blijft de zorgtijd voor de koe alleen op een andere manier en andere tijd, zoals het nalopen van de attentielijsten.”

Het systeem vraagt dus om een andere manier van werken. De tijd verschuift van fysieke arbeid naar controle, analyse en onderhoud.

Precisie in rantsoenen

Een voerrobot maakt het mogelijk om meerdere rantsoenen per dag te verstrekken. „Met automatisch voeren heb je het voordeel dat je vijf of zes rantsoenen kunt voeren aan de verschillende diergroepen op je bedrijf. De echte precisievoerders kunnen hiermee gericht voeren. Een voermengwagen heeft moeite met dagelijks kleine porties voor verschillende diergroepen,” zegt Van Ittersum.

Hij pleit ervoor om minimaal drie productiegroepen te onderscheiden. „Ik maak daarbij onderscheid in melkgevend – ik geloof niet in hoog- en laagproductiegroepen. Daarnaast zou ik kiezen voor de far-off groep, koeien in de eerste vier tot vijf weken van de droogstand die een schraal droogstandrantsoen krijgen, en de close-up groep in de laatste twee weken voor afkalven.”

Door die indeling kunnen rantsoenen beter aansluiten bij de behoefte van de dieren, wat kosten bespaart en vooral gezondheidsproblemen voorkomt.

Lees verder onder het kader

Continu vers voer stimuleert opname

Een belangrijk pluspunt van de voerrobot is dat koeien vaker vers voer krijgen. Dat stimuleert de opname. „Op basis daarvan schat ik dat een koe tien tot twintig procent meer voer opneemt wanneer het vaker voer aangeboden krijgt. De koe wordt de hele dag door aangemoedigd om meer te vreten. Je kunt gerust al een rondje laten draaien om vier uur ’s nachts. De koeien gaan dan alvast weer naar het voerhek.”

„Met een automatisch voersysteem adviseer ik om minimaal acht keer per dag te voeren. Maar er zijn ook melkveebedrijven die twaalf tot veertien keer voeren. Er is een systeem dat dat ook zelf vaststelt. Die scant hoeveel voer er nog voor de koe ligt op een ingestelde hoeveelheid en verstrekt er dan voer bij als het bijna op is.”

Het effect op de melkproductie is niet altijd duidelijk, benadrukt Van Ittersum. „Er is niet altijd een duidelijk effect op de hoeveelheid melk of percentage vet en eiwit. Maar de grote winst is vooral de verbetering van de efficiëntie van het voer. Je gaat minder voeren en kunt ook met minder krachtvoer toe.”

Vers gras voeren kan ook extra uitdagingen met zich meebrengen. Van Ittersum: „Als je vers gras of voederbieten voert met een robot, verdringen koeien elkaar vaak bij het voerhek omdat ze het zo lekker vinden. Dan moet je zorgen voor voldoende vreetplekken, anders krijgen ranglagere koeien weinig of niets daarvan omdat dominante koeien tot soms wel vier plekken aan het voerhek voor zich opeisen.”

Ook naast weidegang is de juiste tijdsindeling volgens de voeradviseur cruciaal om grasopname te stimuleren en in de stal aan te vullen.

Rust en stabiliteit aan het voerhek

Frequenter voeren heeft ook invloed op het gedrag van de koppel. „Elke keer als de voerbak zijn rondje door de stal maakt, komen de koeien naar het voerhek. Je voorkomt daarmee ook stress voor de koeien. Want hoe vaker je voert, hoe minder druk het wordt aan het voerhek en koeien in een stressvolle situatie kunnen komen.”

Dat draagt bij aan een stabielere penswerking. Wordt een koe dan niet te vaak getriggerd om te gaan vreten? Wat Van Ittersum betreft niet. „De koe moet constant vol zitten.” Als een koe minder gaat vreten, krijg je te grote porties, en stel dat daar veel snel verteerbare kuil of mais in zit, dan krijg je toch verzuringspieken in de koe over de dag. Daarom zou je ze om de drie uur moeten voeren.”

Ook de kwaliteit van het voer speelt mee. „De koeien moeten dan ook een vol gevoel krijgen. Dat lukt het beste met goed gemengd kort gesneden voer. Want als ze voller blijven, kun je scherper voeren en heb je minder selectie aan het voerhek.”

Lees verder onder de foto

Aandachtspunten en valkuilen

Ondanks de voordelen, blijven er risico’s bestaan. „Ik merk ook vaak dat melkveehouders het overzicht verliezen van het voeren. De kans op voerfouten blijft bestaan, ook met een automatisch systeem. Ze weten dan niet precies hoeveel en in welke verhoudingen er gevoerd wordt of kennen het drogestofpercentage van het voer niet goed.”

Een voorbeeld is bierbostel. „Het wordt vaak natter aangeleverd dan het gevoerd wordt. Je moet dan wel het drogestofpercentage van het product in het systeem corrigeren.”

Daarnaast spelen technische factoren mee. „Het kan ook zijn dat het systeem onvoldoende gesneden ruwvoer niet goed mengt en de koeien daardoor de kans krijgen om te selecteren. Ook kom ik weleens tegen dat kuilen gaan broeien en er dus kwaliteitsverlies optreedt of dat er fouten worden gemaakt in de voerkeuken. Dat kuilvoer bijvoorbeeld niet op de goede plek staat. Of dat je een lasagnekuil hebt waarvan duidelijk is dat de bovenste laag niet geschikt is voor de melkgevende koeien.”

Volgens Van Ittersum is de oplossing helder: „Het mooiste is wanneer je extremere kuilkwaliteit apart in- en uitkuilt of in balen doet. Dan kun je het meest gericht voeren.”

Werkplezier en toekomstbestendigheid

Voor melkveehouders die van techniek houden, kan een voerrobot extra werkplezier opleveren. „Veel melkveehouders vinden het voeren van de koeien mooi werk.” Daar zit meer lol in bij vooral techniekboeren. Het voeren is bovendien flexibeler in vergelijking met het tweemaal daags melken van koeien op vaste tijden. Daarom ervaren ze het voeren wat arbeid betreft als minder belastend.”

Uiteindelijk ziet Van Ittersum automatisch voeren als een manier om bedrijven toekomstbestendig te maken. „Met automatisch voeren kun je gericht, efficiënt eiwit, energie en ruwvoer voeren en met meer gemak werken.”