Franka en Arnoud hopen verder te extensiveren: “Project helpt om aan te scherpen en puntjes op de i te zetten”

Franka Tomassen en Arnoud Vrugteman hebben nooit anders geboerd dan biologisch. Toen zij het melkveebedrijf, destijds nog in Limburg gevestigd, overnamen had het al het keurmerk. Zij leveren aan coöperatie Eko Holland.

Sinds 2006 zijn ze in de Betuwe gevestigd. Twee jaar geleden bleek dat ze piekbelaster waren. “We liggen dicht bij Natura 2000-gebieden de Veluwe en Rijntakken. Daardoor hopen we nu een extensiveringsregeling in te gaan”, aldus de boeren.

Zij melken ruim 60 koeien op 113 hectare, waarvan 27 hectare grasklaver, 3 hectare luzerne en de rest natuurpercelen. “Wij zijn een van de meest extensieve boeren van het project”, stellen zij. “Ook hebben wij veel weidegang. Jaarlijks zitten we toch op zo’n 2400 uur. Dat komt goed uit in het kader van de uitstoot. Onze koeien plassen en poepen relatief weinig op dezelfde plek.”

Bovengronds uitrijden

Hun deelname aan Netwerk Praktijkbedrijven is terug te voeren op het bovengronds uitrijden van mest. “Arnoud begon daar een tijd geleden mee”, vertelt Franka. “Hij rijdt één tank mest uit en gaat er daarna met één tank water overheen. Wij denken dat deze manier van bemesten het gras schoonspoelt en flink helpt tegen ammoniakemissie.”

Bovendien merken de boeren dat de draagkracht van hun land groot is. “Als het hier hard geregend heeft, kan niemand in de omgeving de koeien naar buiten doen, omdat de koeien het dan kapot lopen. Wij kunnen dat wel. Misschien is daar ook een verband met onze manier van uitrijden.”

Aanvankelijk grepen zij deelname aan dit project aan om dit verder te onderzoeken. “We hebben er binnen het project alleen nog geen aandacht aan besteed”, vertelt Franka. “Ik hoop nog steeds dat op den duur eens de daadwerkelijke ammoniakuitstoot gemeten wordt, zodat we beter weten waar we staan.”

Extensiveren

In slechts een paar jaar tijd verlaagden de boeren hun ammoniakemissie met 46,3% (zie tabel 2). Een forse daling, die voor een groot gedeelte te danken is aan de afname van het ruw eiwitgehalte in het rantsoen. “In 2020 zaten we op 177 g/kg DS, nu op zo’n 145 (zie tabel 1)”, blikt Franka terug. “Dat komt mede omdat wij aan het extensiveren zijn en steeds meer balen van natuurgrond aan onze koeien voeren. Deze bevatten een veel lager eiwitgehalte.”

“We hebben wel gemerkt dat meer melktypische koeien zoals Holsteiners slechter gedijen op het armere voer. We moeten toe naar een robuustere koe. Die zijn we nu aan het inkruisen. We gebruiken onder andere ook sperma van Montbeliarde, Fleckvieh en MRIJ naast Holstein. Voorwaarde is in ieder geval dat ze een fokwaarde van 105 voor de voorhand hebben.”

Gerichter registreren

Deelname aan het project heeft hen voornamelijk geholpen om de puntjes verder op de i te zetten, voegt Arnoud toe. “Het heeft ons gemotiveerd om droger in te kuilen. Maar ook om apart te monsteren. We maakten altijd al een ruwe inschatting van de kwaliteit van de kuil, nu maken we echt een duidelijk onderscheid.”

Zo markeren de boeren hun balen nu met het perceel waarvan het afkomstig is, de dag waarop het ingekuild is en de kwaliteit die het heeft. “Waarbij het teken - - staat voor de minst goede balen. Deze worden gebruikt voor strooisel in de potstal en de hellingstal. De balen met de tekens - en -+ voeren we aan het jongvee. De balen met een + markering zijn prima voor de koeien en de balen met ++ zijn hele goede grasklaverbalen en duidelijk de beste.”

“Dat is ons echt ingegeven door het Netwerk”, aldus Franka. “Gerichter registreren, opslaan en bemonsteren maakt dat je ook gerichter voert. Dit is stukken efficiënter en verlaagt dus ook uitstoot.”

Weidecoach

Naast een bedrijfsbegeleider vanuit het Netwerk hebben Arnoud en Franka ook een weidecoach. “We waren bij aanvang van dit project al begonnen met Nieuw Nederlands Weiden. Maar dan ben je niet altijd standvastig genoeg om het vol te houden in moeilijke tijden. Vanuit het Netwerk kregen wij een weidecoach om ons daar verder in te ondersteunen.”

Samen met weidecoach Mark de Beer gaan de boeren de percelen langs. “Hij draagt ook oplossingen aan voor dingen waar je zelf nog niet aan gedacht hebt. Zoals een draad schuin trekken in plaats van alles recht te trekken, zodat op een eenvoudige manier percelen van gelijke grootte gemaakt kunnen worden. Een simpele oplossing, die veel voordelen biedt.”

“Maar dat is ons sowieso opgevallen: het gaat vaak meer om omdenken, dan om het investeren van tonnen”, aldus Franka.

Heuvelstal

Hun toekomstplannen? “We hopen allereerst de extensiveringsregelingen te krijgen, dat is nog afwachten. En verder ligt de vraag van opvolging nog open. Onze zoon is nu 16 en heeft wel interesse, maar we hebben hier nog geen duidelijk beeld over.”

Áls hun zoon het overneemt, hoopt de familie een heuvelstal te kunnen bouwen. “De ligboxenstal is gedateerd. Tegen die tijd zou er iets nieuws mogen komen. Wij hebben de heuvelstal op een bedrijf in de Achterhoek gezien. Dit sprak ons aan: de koeien liggen op een met stro bedekte heuvel, waarbij mest naar beneden getrapt wordt.”

“En als de heuvel te hoog wordt, wordt deze opgeslagen in de vaste mestopslag. We zouden dan ook geen drijfmest meer rijden.”

Kleine groep

Verder onderzoekt de familie momenteel in een project van Collectief Rivierenland de voor- en nadelen van kruidenrijk grasland. Zo kan het voeren van cichorei en smalle weegbree zorgen voor een lagere methaanemissie en melk met een hoger aandeel meervoudig onverzadigde vetzuren.

“We werken in dat project samen met een kleine groep boeren, net zoals bij Netwerk Praktijkbedrijven. Bij die laatste komen we geregeld met de deelnemers in regio Oost bij elkaar. Dat spreekt mij het meest aan”, concludeert Arnoud. “In een kleine groep kan je inhoudelijk diep op de materie ingaan.”

“We zijn nog lang niet uitgeleerd over dit onderwerp, dus van mij mag het Netwerk nog doorgaan. Al is het natuurlijk de vraag of je überhaupt ooit uitgeleerd bent in ons vakgebied.”