Column: Realisme en pragmatisme verenigt en verbroedert

De zin wordt figuurlijk gebruikt om aan te geven dat er een belangrijke gebeurtenis heeft plaatsgevonden die de wereld verandert. Of Roest deze woorden heel bewust heeft uitgesproken met het besef dat er daadwerkelijk een verandering heeft plaatsgevonden, weet ik niet, maar hij heeft gelijk. De ondertekening van het convenant is wel degelijk het duidelijke bewijs dat Nederland een ommezwaai maakt: van wensbeleid, gevoed door idealisme, naar pragmatiek, gemotiveerd door een verlangen naar realisme. In de laatste tien tot vijftien jaar is het niet meer voorgekomen dat partijen die in feite tegenover elkaar stonden tot elkaar kwamen. „Het is nogal wat dat de sectorpartijen, retailpartijen, dierenwelzijnsorganisaties en overheid afspraken maken over dierwaardige veehouderij”, onderstreepte Roest zijn uitspraak.

Veertig jaar geleden zou men hebben gereageerd: ‘Bijzonder? Nee! Nederland is toch een polderland.’ Anno 2025 is dit polderen wel heel bijzonder. Een ander feit van het convenant is dat er, buiten Caring Farmers, geen activistische ngo’s aan tafel zaten. Een bewijs dat Nederland doodmoe is van het activistische gedoe dat constant met hoogmoedige vingertjes wijst. Er is niets mis met idealisme of mooie dromen, maar op het moment dat je deze dromen wilt uitvoeren, hakt de realiteit er altijd in. Negeer je die realiteit, dan wordt het een angstdroom of ontaardt idealisme in totalitarisme, waar een mening die niet gelijk is aan het collectieve idealisme, verguisd en neergesabeld wordt – de opiniemaker verbannen.

Hoe verfrissend klinkt het cliché ‘water bij de wijn’ na een tijd van extremen

In feite is dit het beeld van de afgelopen tien jaar bij alle belangrijke agrarische en maatschappelijke onderwerpen. Dan is het bijzonder dat partijen toch om de tafel gaan zitten. Ook al is het resultaat van het convenant voor sommigen teleurstellend, iedereen doet water bij de wijn. Hoe verfrissend klinkt dit cliché nu: water bij de wijn na een tijd van extreme standpunten. Iedereen om die tafel leek te beseffen dat halsstarrig vasthouden aan je eigen belang en ideaal ons land naar de afgrond duwt door ruzie, polarisatie en besluiteloosheid. Dat realisme en pragmatisme juist verenigt en verbroedert. Diezelfde dag deed Rutte met zijn ‘realpolitiek’ het als NAVO-chef nog eens ‘dunnetjes’ over door Trump te paaien. Resultaat: de wereld zag er na die dinsdag een beetje hoopvoller uit.

Het convenant is niet het enige voorbeeld waaruit blijkt dat Nederland langzaam verandert en waar idealisme plaats gaat maken voor realisme. We zien dat politici en wetenschappers langzaam tot hun zinnen komen, zij het soms schoorvoetend, in de discussie rondom stikstof. Het realisme sijpelt naar binnen in het brein, want de bewandelde weg van wens en ideaal heeft ons daadwerkelijk nergens toe gebracht; van de regen in de drup. Een ander voorbeeld waar extreme, waanwijze standpunten van de meer activistische ngo’s botsen met de praktijk, is het niet gebruiken van het rapport Meten=Weten door de provincie Drenthe. Het rapport rammelt en wordt uit het beheerplan Holtingerveld gehaald, zo staat in onze regiokranten. Wegens vakantie kon de woordvoerster van de provincie geen toelichting geven op het artikel in de krant, maar duidelijk is wel dat ook provincies verschuiven van idealisme naar realisme.

Hier is sprake van een realisme van een rechterlijke systeem dat voorheen vaak de landbouw benadeelde

Nog een voorbeeld: de rechter stelde Overijssel in het gelijk in een rechtszaak aangespannen door MOB om een vergunning van een melkveebedrijf in te trekken. Doordat de stikstofafname door alle stoppende bedrijven een stuk groter is dan het intrekken van de natuurvergunning van het bedrijf uit Lemelerveld oplevert, vindt de rechter het niet nodig dat Overijssel de vergunning intrekt. Volgens de rechter levert het geen merkbare verbetering op aan het natuurgebied. Hier is sprake van een realisme van een rechterlijke systeem dat voorheen vaak de landbouw benadeelde. Er zijn nog veel meer voorbeelden die wijzen op het feit dat de wereld langzaam maar zeker weer terugkeert naar realisme en pragmatisme. Elbert Roest had dus gelijk: we schrijven geschiedenis.