Aanbeveling aan minister Wiersma: voer rode diesel niet in
De herinvoering van rode diesel was een punt in het regeerprogramma van het nu demissionaire kabinet. Maar dat blijkt fraudegevoelig, stellen de onderzoekers. Rode diesel zou in personenauto’s kunnen worden gebruikt, of in voertuigen die niet worden ingezet voor landbouwdoeleinden, en het is moeilijk om bij al deze niet-landbouwvoertuigen adequaat te controleren of ze rode diesel gebruiken. Veel voertuigen hebben tegenwoordig mechanismen om brandstofdiefstal tegen te gaan, en deze systemen maken het ook moeilijker om monsters af te nemen voor controle.
Het systeem wordt ook complexer voor voertuigen die deels binnen, deels buiten de landbouw worden ingezet.
Loonwerkers, bijvoorbeeld, zouden de rode diesel enkel mogen gebruiken voor hun landbouwactiviteiten, en niet voor activiteiten in andere sectoren. In de praktijk betekent dat dat ze hun machinepark zouden moeten verdubbelen, met aparte machines voor landbouw- en voor niet-landbouwactiviteiten.
In de jaren voor 2013 - toen rode diesel werd afgeschaft - speelde dit probleem minder, omdat rode diesel toen beschikbaar was voor meerdere sectoren.
Achteraf terugvragen
Het achteraf terugvragen van accijns op diesel geeft ook risico op fraude, stelt het rapport. Het is moeilijk om achteraf te controleren of de diesel waarover accijns wordt teruggevraagd, ook echt in de landbouw gebruikt is. Daarbij zou het systeem de werkdruk bij de douane (waar de accijns moet worden teruggevraagd) flink verhogen. Boeren kunnen eens per kwartaal die accijns terugvragen, en met zo’n 50.000 boeren in Nederland leidt dat tot zo’n 200.000 aanvragen per jaar. De douane kan dergelijke aanvragen niet verwerken, zeggen de onderzoekers. Bovendien heeft de afdeling geen kennis met de landbouwsector en zou die kennis moeten opbouwen, wat ook extra werkdruk op de afdeling legt.
Het geven van korting op biodiesel voor de landbouw, een variant die ook is onderzocht, leidt tot hetzelfde soort problemen.
Forfaitair meest kansrijk
Een forfaitaire subsidie voor diesel is beter uitvoerbaar, denken de onderzoekers. Daarbij wordt uitgegaan van een gemiddeld gebruik van diesel per hectare en per teelt. Doordat met forfaitaire bedragen wordt gewerkt is geen controle nodig op het precieze gebruik van diesel door de individuele boer. Daarnaast is ook zeker dat het financiële voordeel terechtkomt bij de beoogde doelgroep, de boeren.
Voor invoering van deze subsidie moet echter wel worden gekeken of die voldoet aan de Europese staatssteunregels, en aan de richtlijn voor energiebelasting (Energy taxation directive, ETD). Dat geldt trouwens voor alle varianten om de kosten voor brandstof in de landbouw te compenseren. Dat zijn langlopende procedures; de werkgroep waarschuwt dat, welk systeem ook gekozen wordt, een invoering voor 2027 moeilijk haalbaar wordt.
