Intensieve samenwerking leidt in drie jaar tot 35% hogere melkproductie

Wat als het op jouw melkveebedrijf niet loopt zoals je wilt? Je ziet dat de koeien de potentie hebben, maar de resultaten blijven achter. De melkproductie is te laag, de vruchtbaarheid laat te wensen over en de voerleverancier weet de vinger niet op de zere plek te leggen. Ondertussen wankelt het vertrouwen van de bank. Een lastige situatie waar Wim en zoon Jan-Willem Dijkman in 2020 mee te kampen hadden. De productie op hun melkveebedrijf stagneerden en de druk nam toe. Een wisseling van bank bracht nieuwe financiële ruimte, waarmee geïnvesteerd werd in een sleufsilo en de aanschaf van 30 melkkoeien. Maar belangrijker nog: deze stap gaf vader en zoon hernieuwde motivatie om de bedrijfsresultaten structureel te verbeteren.

Van potentie naar prestatie

“Het fokdoel was altijd gericht op breedte en diepte in de koe: robuuste koeien die makkelijk kunnen produceren,” vertelt GMS-adviseur Jouke Dijkstra. “We zagen dat de koeien de capaciteit hadden, maar het kwam er simpelweg niet uit.” Op dat moment besloot hij collega Lennard Zoet, nutritionist bij Heemskerk, te betrekken bij het bedrijf. In het voorjaar van 2022 schoven vader en zoon Dijkman voor het eerst aan tafel met hun dierenarts, Lennard Zoet van Heemskerk en melkveehouderijspecialist Siebrand Veenstra van Hoogland. Er ontstond direct een open gesprek, met wederzijds respect en vertrouwen als fundament. Alle partijen hadden één gezamenlijk doel voor ogen: een gezonde, toekomstbestendige bedrijfsvoering met aandacht voor zowel diergezondheid als financieel rendement.

Eerst diergezondheid uitsluiten

“In die periode lag de melkproductie rond de 22 liter per koe per dag, met een voerefficiëntie van slechts 1,09 per kilogram meetmelk,” vertelt Lennard Zoet, nutritionist bij Heemskerk. “Er lag dus een flinke uitdaging.” De eerste stap was het uitsluiten van mogelijke dierziekten die de prestaties konden beïnvloeden. Er werd een uitgebreid tankmelkonderzoek uitgevoerd, aangevuld met een mineralenanalyse bij de GD. Ook werden de koeien onderzocht op onder andere Clostridium en andere gezondheidsproblemen. “Uit al deze onderzoeken kwamen geen bijzonderheden naar voren,” vervolgt Zoet. “Dat gaf ons de ruimte om ons volledig te richten op rantsoenoptimalisatie.”

Focus op pensgezondheid

Naast de lage productie en matige vruchtbaarheid viel ook het ureumgehalte in de melk direct op. “Het ureum was te hoog, wat wijst op een slechte eiwitefficiëntie,” vult Siebrand Veenstra, melkveespecialist bij Hoogland, aan. Ook de mestkwaliteit liet te wensen over. “We zagen wisselende mest, veel darmepitheel en darmslijm. Dit zijn duidelijke signalen dat de penswerking niet optimaal was. Dat is dan ook het eerste waar we op zijn gaan sturen.”

Rantsoen optimaliseren voor een betere penswerking

Na het controleren van de computerinstellingen en het synchroniseren van de krachtvoertabellen, gingen beide adviseurs samen aan de slag met het optimaliseren van het basisrantsoen. Hoogland vanuit het krachtvoer en Heemskerk met behulp van de Farm PEQ Mineralen om de dieren optimaal te ondersteunen tijdens de lactatie en in de droogstand. “Het bestaande rantsoen stimuleerde de pens onvoldoende,” legt Veenstra uit. “Als eerste voegden we extra suiker toe om de pensbacteriën beter te voeden en de voeropname te verhogen.” Daarnaast werd het rantsoen aangevuld met energierijke producten die meer in de pens worden afgebroken en minder in de darm.

Snel resultaat met gerichte rantsoenaanpassing

Ook de krachtvoerverstrekking werd aangepast: “minder via de automaat en meer via het basisrantsoen. Zo zorgden we voor een constantere opname en betere penswerking.” De effecten van deze aanpassingen lieten niet lang op zich wachten. Binnen enkele maanden steeg de melkproductie van gemiddeld 22 liter in maart naar ruim 26 liter per koe per dag in november. Een nieuwe stip op de horizon kon worden gezet.

Sturen op ruwvoerkwaliteit en eiwitbenutting

Deze eerste bemoedigende resultaten werden behaald met het ruwvoer dat een jaar eerder was gewonnen. De volgende logische stap was dan ook het verbeteren van de ruwvoerkwaliteit om structureel betere prestaties te kunnen behalen. “Wim en Jan Willem boeren op zware Groningse kleigrond met een hoog stikstofleverend vermogen,” legt Siebrand Veenstra uit. “Daardoor bevat het gras van nature veel ruw eiwit. Om de eiwitbenutting te verbeteren en de penswerking te optimaliseren, moesten we toe naar een andere manier van inkuilen.” Voor het voorjaar van 2023 kregen de ondernemers het advies om te stoppen met het gebruik van KAS en over te stappen op aangezuurde vloeibaar ureum als stikstofbron. Deze wijziging was gericht op een betere balans tussen ruw eiwit en energie in het gras, met als doel de voerefficiëntie verder te verhogen.

Ruwvoeropbrengst verhogen met Grow PEQ MiCrops

Om voldoende ruwvoer te winnen voor de inmiddels uitgebreide veestapel, was het noodzakelijk om de opbrengst van het grasland te verhogen. In het voorjaar van 2023 werd daarom een proefveld aangelegd met Grow PEQ MiCrops, dat gelijktijdig met de vloeibare kunstmest werd toegediend. De resultaten waren overtuigend: op de behandelde percelen werd ruim 10% meer opbrengst gerealiseerd in vergelijking met de onbehandelde delen. “Met Grow PEQ MiCrops kunnen de ondernemers op een relatief goedkope manier zoveel mogelijk ruwvoer van eigen land winnen,” legt Lennard Zoet uit.

Grasland optimaliseren, mais aankopen

De positieve ervaring leidde ertoe dat inmiddels het volledige areaal grasland behandeld wordt met Grow PEQ MiCrops. “We hebben nu ook geïnvesteerd in een eigen veldspuit, zodat we alle percelen zelf kunnen behandelen,” vertelt Jan Willem. De ondernemers beheren in totaal 70 hectare grond, die vanwege de bodem beter geschikt is voor grasland dan voor maisteelt. De mais wordt daarom nu aangekocht, zodat de focus volledig ligt op de maximale benutting van het grasland.

Kalendermaaien en inkuilmanagement verbeteren voerefficiëntie

Het ruwvoerplan was niet alleen gericht op meer opbrengst, maar vooral ook op het winnen van kwalitatief hoogwaardig ruwvoer. “We streven naar een constant rantsoen met een goede balans in DVE en OEB,” aldus Siebrand. “Daarom zijn er ook in het inkuilproces belangrijke stappen gezet.” Zo investeerden ondernemers vorig jaar in nieuwe sleufsilo’s, waardoor het voer onder betere omstandigheden kan worden ingekuild. Voor een goede conservering van het ruwvoer wordt nu standaard een inkuilmiddel toegepast. Daarnaast is ook het maai-management aangescherpt: “Waar in het verleden soms te lang werd gewacht, maait Jan-Willem nu consequent elke vijf weken.”

Het kalf is de koe van morgen

Een goede lactatie begint in de droogstand, dus ook het droogstandsrantsoen werd aangepakt. Deze groep krijgt nu het rantsoen van het melkvee gemengd met gemalen stro en Farm PEQ Pre-Lac. Dit droogstandsmineraal bevat veel organische sporenelementen en cholinchloride ter ondersteuning van de lever. Naast een ander rantsoen, worden ze nu ook vaker gevoerd om de ds-opname te stimuleren. Ook de kalveropfok kreeg op het bedrijf van de familie Dijkman de nodige aandacht. Om de kalveren een sterke start te geven, verschenen er op het erf twee overdekte mobiele buitenhokken. “Ook in de opfok zijn gerichte veranderingen doorgevoerd om het management te verbeteren.” Zo werd er overgestapt op een ander melkpoeder, worden de kalveren nu drie keer per dag gevoerd en krijgen ze een premix. Maar de meeste vooruitgang werd geboekt met de mobiele buitenhokken,” stelt Veenstra. Wim, die verantwoordelijk is voor het jongvee, bevestigt dat: “De kalveren hebben geen last meer van luchtwegproblemen en diarree komt nauwelijks nog voor. De hokken zijn ook makkelijk te verplaatsen en goed schoon te houden.”

Van kleine stapjes naar grote sprongen

De stijgende lijn die in 2022 definitief werd ingezet, gaf de ondernemers niet alleen vertrouwen, maar ook de financiële slagkracht om te investeren in hun bedrijf. De volledige cashflow werd hergebruikt om het bedrijf verder te optimaliseren. Een belangrijke mijlpaal was de omschakeling naar automatisch melken in het voorjaar van 2024, wat zorgde voor een extra impuls aan de melkproductie. Wanneer we de technische resultaten van het begin van het traject vergelijken met de huidige cijfers, is duidelijk te zien dat kleine verbeterstappen zijn omgeslagen in grote sprongen. “In de loop der tijd is vooral de gezondheid van de veestapel sterk verbeterd, met name de pensgezondheid,” vertelt Zoet. “We zien nu veel minder klauwproblemen en een duidelijk verbeterde vruchtbaarheid.” Om te voorkomen dat schadelijke bacteriën via de leefomgeving in de uier komen, worden de ligboxen voorzien van BoxClean.

Geen concurrenten maar partners in samenwerking

De vruchtbare samenwerking tussen adviseurs en veehouders heeft bij de familie Dijkman gezorgd voor een opvallende productiestijging. Door vanaf het begin open en eerlijk met elkaar te communiceren, zagen Heemskerk en Hoogland elkaar niet als concurrenten, maar konden ze elkaar als partners versterken. Deze constructieve samenwerking heeft niet alleen geleid tot betere technische en financiële resultaten op het bedrijf, maar vooral tot meer vertrouwen én initiatief op het bedrijf zelf. De stip op de horizon lag aanvankelijk bij een melkproductie van 28 liter per koe per dag. Maar naarmate de resultaten verbeterden, werd dat doel telkens naar boven bijgesteld. Het volgende streefdoel van 30 liter werd sneller gehaald dan verwacht en inmiddels is 35 liter per dag aangetikt. Toch blijven de ondernemers nuchter en realistisch. “Deze productie eerst maar eens stabiel vasthouden en daarna verder uitbouwen,” aldus Jan-Willem. Volgens Jouke kunnen Wim en Jan-Willem door de inzet van Sexcel sperma bij de pinken en vaarzen de genetisch vooruitgang van hun veestapel nog een boost geven. “En als je dat slim combineert met British Blue stieren levert het ook nog eens meer omzet op”, voorspelt hij.

Arbeidsvreugde

De familie Dijkman heeft consequent de adviezen van Heemskerk en Hoogland opgevolgd, waarbij Jan-Willem als jonge ondernemer van zijn ouders de ruimte heeft gekregen om te experimenteren, te leren en door te pakken. De gezondheid van de veestapel, de melkproductie en het voersaldo zijn zichtbaar verbeterd, maar misschien nog wel belangrijker: de arbeidsvreugde van de ondernemers is gegroeid. Want als alle neuzen dezelfde kant op staan, boek je niet alleen resultaat op papier, maar vooral ook in werkplezier.