Vooruit met die verbreding: agroforestry biedt kansen
Agroforestry met…
“De melkveetak blijft de economische motor en kernactiviteit van ons bedrijf. Dit maakte de investering in agroforestry mogelijk”, duidt Ron zijn bedrijfsopzet. “Het is een aanvulling die ons meer divers – en daarmee sterker – maakt.” Dat zit ‘m in meerdere aspecten: “Het integreren van bepaalde boomsoorten in het bedrijfsplan helpt ons de bodemkwaliteit en biodiversiteit van het grasland te verbeteren.” Ron ziet in deze diversificatie niet alleen ecologische, maar ook economische voordelen. “Door meerdere inkomstenstromen te creëren zorg je voor risicospreiding.”
…en zonder koeien
“Neventakken hebben de toekomst”, haakt Mark in. “Hoog gespecialiseerde bedrijven met grote volumes zullen ook belangrijk blijven. Maar voor kleine bedrijven met beperkte grond biedt verbreding kansen.” Zo ook voor Mark. Na het geleidelijke vertrek van de koeien bouwde hij – met hulp van zijn broer en vader– het familiebedrijf stap voor stap om tot agroforestry-boerderij. “Vanuit de permacultuur-gedachte zijn we in verschillende fases gaan opbouwen. We zijn begonnen met 5,5 hectare voedselbos, gevolgd door 7 hectare rijenteelt. Een jaar later zijn hier nog één hectare wijngaard en één hectareboomgaard aan toegevoegd. Ook hebben we onze boerderijwinkel geopend.”
“Ik geloof in de combinatie tussen koeien en bomen, en wil dit graag delen." - Ron van Zandbrink
“Inmiddels staan hier onder meer honingbessen, walnoten, perziken, zwarte bessen, nashi peren, appels en stikstofbinders, afgewisseld met rijen akkers tussendoor”, vertelt Mark. Het vormgeven van zo’n plan is een leerproces, weet ook Ron: “Gras is bijvoorbeeld enorm dominant en daarmee een belangrijke concurrent van de boom. Dat moet je in het begin goed bijhouden, om de bomen goed op weg te helpen.” Dit onderhoud is voor beide ondernemers een belangrijke uitdaging. “Een voedselbos met 30.000 bomen en struiken bijhouden kost simpelweg te veel tijd ten opzichte van wat het oplevert”, vertelt Mark. “De uitval die specifiek hierdoor ontstaat, neem je op de koop toe.”
Struikgewas van tegenstrijdigheden
Een andere belangrijke bron van uitdagingen zijn tegenstrijdigheden in onder meer regelgeving en natuurdoelen. Ron geeft een voorbeeld: “Als je biodiversiteit wilt stimuleren, moet je juist gaan begrazen. Maar standweiden is niet goed voor de bodemkwaliteit én de melkproductie. Een bijkomende uitdaging is dat natuurgras alleen onvoldoende voedingsstoffen oplevert voor melkkoeien.” Mark vult aan: “Je wilt dus graag aan de natuurdoelen en regelgeving voldoen. Maar op het moment dat je dit doet op een manier die óók goed is voor de grond – bijvoorbeeld met stripgrazen – dan kom je in de knel omdat je vervolgens te veel koeien op één stuk hebt.”
Implementeren, leren, inspireren
Deze uitdagingen vormen een belangrijke leerschool, ziet Mark. “Je leert je grond kennen, doordat je ineens in elk hoekje van het terrein komt. Zo zie je welke methodes het beste werken en dat de natuur ze soms voor jou kiest. Of je het nou leuk vindt of niet.” Ron vindt het belangrijk om bewust bezig te zijn met deze veranderingen. “Door je bedrijf op deze manier in te richten ontstaat er een nieuwe dynamiek en inzichten, waardoor je zelf ook anders gaat kijken naar de toekomst van het bedrijf.” Ron is trots op de ontwikkelingen die zijn bedrijf doormaakt. “Ik geloof in de combinatie tussen koeien en bomen, en wil dit graag delen. Daarom zetten we in op meer volk en reuring op het erf. Door ons verhaal te delen, hopen we mensen te inspireren.”
Verbredend vooruit
Mark sluit zich hierbij aan. “Ik hoop dat we meer zorg voor ons landschap en gebied gaan dragen. Daarvoor hebben we meer begrip en bewustzijn nodig. Ook moet je als ondernemer scherp zijn op wat wel en niet (meer) past.” Verbreding speelt daarbij een sleutelrol richting de toekomst, sluit Ron af: “Zowel in agroforestry en andere bedrijfstakken, als in de manier waarop we naar onze grond, bedrijven en sector kijken.”