Video: Klimaatrobuust boeren, samen vooruitkijken in een veranderend klimaat

Veel boeren merken het al jaren: het weer wordt grilliger. Wat eerst nog als toeval of een slecht seizoen werd gezien, blijkt steeds vaker een gevolg van klimaatverandering. Gerry Kouwenhoven, associate lector bij de onderzoekslijn Investeren in circulaire land- en tuinbouw aan Hogeschool Inholland, ziet dat het bewustzijn hierover groeit. “In het project Van crisismanagement naar risicomanagement in de agrarische sector merkten we dat steeds meer ondernemers beseffen dat klimaatverandering geen ver-van-je-bed-show meer is.” Volgens haar helpt het om vooruit te denken. “We moeten toe naar risicomanagement. Voorbereiden op wat komen gaat, in plaats van reageren op wat al gebeurt.”

Jongeren stellen andere vragen

Ook in het onderwijs verandert er veel. Maaike Schaap, docent/onderzoeker bij het lectoraat Agrarisch Waterbeheer van Aeres Hogeschool, ziet dat studenten steeds vaker vragen stellen over waterbeheer. “Ze willen weten: wat kan ik doen als het weer extremer wordt? Hoe pas ik mijn bedrijf daarop aan?” Om hen, boeren en adviseurs, te helpen, ontwikkelde ze samen met anderen een online leeromgeving (wiki) vol praktische informatie, tools en voorbeelden. Niet als kant-en-klare oplossing, maar als hulpmiddel om zelf keuzes te maken die passen bij je bedrijf en je regio.

Verzilting en droogte als sluipmoordenaars

Ook Jacco Hoogendam, beleidsadviseur water & bodem bij LTO Nederland, schoof aan. Hij bracht de watervisie van LTO onder de aandacht en benoemde verzilting en droogte als sluipmoordenaars. “De enige echte oplossing is voldoende zoetwateraanvoer, maar de hoeveelheid beschikbaar water neemt in alle modellen af.” Hij waarschuwt voor het idee dat water altijd vanzelf Nederland binnenstroomt. “De urgentie groeit vanzelf – de natuur dwingt ons.”

Samenwerken is onmisbaar

Wat opvalt in het gesprek is dat niemand het alleen hoeft te doen. Water is niet gebonden aan perceelsgrenzen. Samenwerking tussen boeren, waterschappen, adviseurs en overheden is daarom essentieel. “Het ligt misschien op het bordje van de boer, maar het is niet alleen zijn of haar probleem,” zegt Hoogendam. “We hebben als maatschappij allemaal een rol te spelen.”

Praktische maatregelen en gedrag

Vanuit de wiki en de praktijkervaringen van de sprekers kwamen verschillende concrete maatregelen ter tafel. Denk aan het verhogen van organische stof in de bodem, het vasthouden van water, of het aanpassen van teelten. In sommige regio’s, zoals Limburg, is peilgestuurde drainage al verplicht. Maar het gaat niet alleen om techniek. Het gaat ook om gedrag, om keuzes maken, en om het gesprek aangaan met elkaar. “In goede en slechte tijden moet je elkaar vasthouden,” zegt Hoogendam. “En openstaan voor oplossingen die misschien nog niet zo vertrouwd voelen.”

Geen simpele antwoorden, wel veel kennis

Het webinar laat zien dat er geen simpele antwoorden zijn, maar wel veel kennis, ervaring en bereidheid om samen te werken. “Voorkomen is beter dan genezen,” zegt Kouwenhoven. “Kijk om je heen, kijk wat er al gebeurt – en kijk wat jij kunt doen.”

Het volledige webinar Klimaatrobuust waterbeheer in de agrarische sector is terug te kijken via het YouTube-kanaal van Groen Kennisnet. Een aanrader voor iedereen die wil ontdekken hoe we samen kunnen bouwen aan een klimaatrobuuste landbouw.