Kijk eens door de bril van een koe

Hoe is het zicht van een koe en hoe kunnen we hiermee rekening houden bij het ontwerp van stallen en machines?

Een koe heeft een panoramisch zichtbereik tot 330° maar een beperkt diepte- en 3D-waarneming.

Koeien zijn van nature prooien, wat te zien is aan de zijdelingse plaatsing van hun ogen. Hierdoor kunnen ze een groot gebied in de gaten houden en roofdieren op tijd identificeren. Met een zichtbereik tot 330° kunnen koeien zien wat er om en achter hen gebeurt. Wanneer ze grazen, kan dit bereik zelfs bijna 360° bereiken, waardoor ze een panoramisch uitzicht hebben. Ter vergelijking: mensen hebben een zichtbereik van ongeveer 180°.

Beperkte waarnemingen en gezichtsveld

Prooidieren zoals koeien hebben een beperkte dieptewaarneming omdat hun ogen zich aan de zijkanten van hun hoofd bevinden. Dit betekent dat ze moeite hebben met het inschatten van afstanden. Roofdieren daarentegen, met ogen aan de voorkant van hun hoofd, hebben een betere dieptewaarneming, wat hen helpt bij het jagen. Om de afstand in te schatten, moeten koeien hun hoofd in de richting draaien waar ze naartoe gaan. Ze zullen ook hun hoofd in de richting van een geluid draaien om in te schatten van waar of van wie het geluid vandaan komt, zodat ze kunnen beslissen hoe ze ermee om zullen gaan.

Bovendien hebben koeien een aanzienlijk kleiner verticaal gezichtsveld in vergelijking met mensen, met ongeveer 60° voor koeien versus 150° voor mensen. Mensen kunnen vol vertrouwen vooruit lopen omdat we tegelijkertijd de grond en het uitzicht voor ons kunnen zien. Het verticale gezichtsveld van vee is daarentegen beperkt. Tijdens het grazen zijn hun hoofden naar beneden gericht en zijn ze ontspannen (A). Als ze beginnen te lopen, heffen ze hun hoofd op om ervoor te zorgen dat ze zich op hun gemak voelen met hun zicht voor zich, terwijl ze zich nog steeds veilig voelen over de grond onder hen (B). Als ze echter hun hoofd verder optillen, bijvoorbeeld wanneer ze zich van bovenaf bedreigd voelen, neemt hun vertrouwen in hun poten af, waardoor ze kunnen stoppen met bewegen (C).

De koeien hebben ook een beperkt 3D-zicht vanwege hun zijdelings geplaatste ogen. 3D zicht, of driedimensionaal zicht, stelt ons in staat om objecten in drie dimensies te zien: lengte, breedte en diepte. Dit soort visie geeft ons een realistisch beeld van de wereld, waar we de vorm en structuur van objecten kunnen waarnemen zoals ze werkelijk zijn.

Het uitzicht op een koe bij de ingang van een melkstal

Beter bewegingszicht dan mensen

Koeien hebben echter een uitstekend bewegingszicht. Ze kunnen 40 tot 60 beelden per seconde zien, terwijl mensen slechts 25 beelden per seconde waarnemen. Hierdoor zijn ze erg gevoelig voor snelle bewegingen, vooral op een afstand van meer dan 1,5 meter, waardoor ze onrustig kunnen worden. Als een koe zich in een situatie bevindt waarin ze schrikt of angst heeft, trekt ze zich terug uit haar instinct en zal ze een vluchtreactie van "roofdieren" of mensen vertonen. In het geval van de boerderijkoe zul je merken dat ze de afstand tussen haarzelf en mensen zal vergroten.

Daarom is het belangrijk om rustige en voorspelbare bewegingen te maken in de buurt van koeien. Sommige mensen die professioneel met koeien werken, steken daarom hun handen in hun zak om te voorkomen dat ze plotselinge armbewegingen maken.

Kleurwaarneming en lichtovergangen

Koeien kunnen geen rode tinten waarnemen. Deze worden door hen als grijs gezien. Ze zien blauwe en groene tinten echter goed, wat ze als prettig ervaren. Koeien hebben ook veel tijd nodig om zich aan te passen aan nieuwe lichtomstandigheden. Snelle overgangen van licht naar donker of omgekeerd kunnen schrikreacties veroorzaken. Je kunt dit zien wanneer koeien uit hun stal naar de wachtruimte of melkruimte worden gedreven, ze staan eerst stil omdat ze geen waarnemingen hebben van wat er voor hen staat, hoe de vloer eruit ziet, enz. Ze hebben namelijk tijd nodig om hun zicht aan te passen. We moeten hier rekening mee houden in ons gedrag ten opzichte van koeien en ze die nodige aanpassingstijd geven. Bij het ontwerpen van stallen en doorgangen is het daarom belangrijk om rekening te houden met geleidelijke lichtovergangen

De koeien moeten vrij van en naar de melkrobot kunnen bewegen.

Ontwerp van stallen en plaatsing van machines

Bij het ontwerpen van stallen en het installeren van machines zoals melkrobots moet rekening worden gehouden met het gezichtsvermogen en het daaruit voortvloeiende gedrag van koeien.

Zichtlijnen en bewegingsruimte: Zorg voor duidelijke zichtlijnen en vermijd plotselinge bewegingen in de buurt van koeien. Plaats machines en obstakels zo dat ze geen onverwachte schaduwen of reflecties veroorzaken. Bij robotmelken moeten de koeien vrij van en naar de melkrobot kunnen bewegen. Obstakels en smalle doorgangen kunnen stress veroorzaken en de bereidheid van de koeien om de robot te bezoeken verminderen. Een goed ingerichte stal biedt voldoende ruimte en duidelijke zichtlijnen.
Lichtovergangen: Ontwerp in- en uitgangen met geleidelijke lichtovergangen om schrikreacties te minimaliseren. Vermijd felle lichten die rechtstreeks in de ogen van de koeien schijnen.
Tunnelontwerpen: Koeien lopen goed in tunnels omdat ze zich aan de zijkanten kunnen oriënteren. Zorg ervoor dat tunnels goed verlicht zijn en dat er licht aan het einde van de tunnel is zodat koeien naar het licht kunnen lopen.
Vrij zicht en contact met de kudde: Koeien zijn kuddedieren en voelen zich meer op hun gemak als ze zicht hebben op hun soortgenoten. Bij robotmelken is het belangrijk dat de koeien goed zicht hebben op de stal en de kudde, ook als ze in de melkrobot zitten.
Stille omgeving: Minimaliseer hectische bewegingen en lawaai in de stal. Gebruik zachte en voorspelbare bewegingen bij het hoeden van koeien, bij voorkeur vanaf de zijkanten zodat ze je goed kunnen zien. Bij het robotmatig melken is het belangrijk dat de robot zo is ontworpen dat hij geen onverwachte bewegingen maakt waar de koeien van kunnen schrikken. Dit helpt om de koeien ontspannen en stressvrij te houden tijdens het melken. Andere automatische middelen zoals voerrobots, mestschuiven en mestrobots moeten in snelheid en beweging worden aangepast aan het gedrag en zicht van de koe. Dit betekent dat deze robots rustig moeten bewegen en draaien en geen plotselinge bewegingen mogen maken.
Kleurgebruik: Gebruik blauwe en groene tinten in de omgeving van de koeien, omdat deze kleuren als aangenaam worden ervaren.

Door met deze factoren rekening te houden bij het ontwerpen van stallen en het installeren van machines, kunnen we een stressvrije en veilige omgeving voor koeien creëren, wat hun welzijn en productiviteit ten goede komt.

Heeft u nog andere vragen over koeien of robotmelken? Aarzel niet om contact op te nemen met onze melkexperts.