Afschot wolf stap dichterbij; Europees Parlement stemt in met lagere beschermingsstatus

In de praktijk komt deze maatregel erop neer dat deze lagere beschermingsstatus het Rijk en de provincies meer ruimte geeft voor bijvoorbeeld het beheer van wolf. Het gaat dan om meer mogelijkheden voor monitoring van de wolvenpopulatie, maar ook om het afschieten van zogenaamde 'probleemwolven'. Dit zijn dieren die agressief gedrag vertonen richting mensen en/of betrokken zijn bij meerdere dodelijke aanvallen op vee.

Het voorstel (dat in feite neerkomt op een wetswijzing in de Europese Habitatrichtlijn) gaat nu terug naar de Europese ministers van landbouw voor formele goedkeuring. Dat is een noodzakelijke stap in de EU-wetgevingsprocedure maar verandert niets meer aan het bereikte akkoord dat de EU-lidstaten vorige maand al informeel goedkeurden.

Twintig dagen nadat de wetswijziging in de Europese Habitatrichtlijn in het Officiële Publicatieblad van de EU is verschenen, wordt de wijziging in alle 27 Europese lidstaten van kracht'. Op dat moment gaat de beschermde status dus pas omlaag.

Reacties politici

Het was SGP-Europarlementslid Bert-Jan Ruissen die in 2022 met een amendement aan de wieg stond van een hardere aanpak van probleemwolven: 'Deze verlaging van de beschermingsstatus van de wolf is broodnodig. Bestuurders in het landelijk gebied zitten met de handen in het haar. Ze worden geconfronteerd met toenemende slachtpartijen onder schapen en groeiende maatschappelijk onrust, maar zien geen juridische ruimte om op te treden. De lagere beschermingsstatus is dan ook absolute noodzaak.'

Ruissen heeft de Nederlandse regering gevraagd om het tempo erin te houden en zich er maximaal voor in te zetten om de verlaagde beschermingsstatus zo snel mogelijk in de nationale wetgeving op te nemen: 'Ik mag toch hopen dat in Den Haag de voorbereidingen al getroffen zijn om de verlaagde status direct in te voeren. Want voor de wolf in Nederland is simpelweg te weinig ruimte. Ter voorkoming van verdere escalatie op het platteland moet zo snel mogelijk verstandig beheer plaatsvinden.'

Ook BBB is blij met de afgezwakte status van de wolf. De partij pleit al langer voor een realistische, regionaal afgestemde aanpak. Smit: 'De situatie is fundamenteel veranderd sinds 1992, toen de Habitatrichtlijn de wolf strikt beschermde tegen uitsterven. Er zijn nu vele tienduizenden wolven in Europa en de snelgroeiende populatie bedreigt de openbare veiligheid, de weidegang van vee en de begrazing van dijken en natuurgebieden - en daarmee de leefbaarheid - op het gehele platteland. Landbouwhuisdieren worden zelfs in bevolkte gebieden gruwelijk aangevallen en dure beschermingsmaatregelen zoals hekken en waakhonden blijken vaak ontoereikend.'

Staatssecretaris gaat snel actie ondernemen

BBB-Staatssecretaris Jean Rummenie schrijft op X (het voormalige Twitter, red.) in een reactie op het besluit dat 'alles in de startblokken staat' om de verlaging van de beschermingsstatus ook in nationale wetgeving op te nemen. „Ik heb concept-regelgeving klaarliggen. Daar heb ik met mijn ambtenaren de afgelopen maanden ontzettend hard aan gewerkt. Ik ga die concept-regelgeving begin volgende week meteen voor internetconsultatie openstellen.'

In de conceptwetgeving pleit de staatssecretaris voor algeme vergunningen voor alle provincies, definities voor een 'probleemwolf' en probleemsituaties met een wolf en ook moet het verstoren en verjagen van de probleemwolf niet meer vergunningplichtig zijn. 'Ik wil de probleemwolf tackelen in Nederland. Liever gisteren dan vandaag. 'Het gaat mij namelijk aan het hart dat boeren en burgers gevaar lopen en schade oplopen door deze dieren.'

Wanneer de verlaagde beschermingsstatus is ingevoerd, dat is nog afwachten. Een woordvoerder van Rummenie kan geen exact tijdspad aangeven. „Voor ons liever gisteren dan vandaag, maar we hebben nu eenmaal te maken met de procedures en dat moet ook zorgvuldig gebeuren."

Duidelijke taakverdeling

De Jagersvereniging is ook blij met de uitslag van de stemming. 'De zware juridische en bureaucratische procedures die tot nu toe nodig waren, worden aanzienlijk verlicht.' Laurens Hoedemaker, directeur van de Jagersvereniging, reageert: 'Dit is een belangrijke stap voor wildbeheer op basis van realiteit. We zien in Nederland groeiende spanningen tussen de groei van de wolvenpopulatie en de anderen belangen die spelen in het landelijk gebied. Met deze aanpassing krijgen provincies en natuurbeheerders eindelijk de ruimte om adequaat te handelen.'

De Jagersvereniging roept op tot snelle ontwikkeling van een landelijk wolvenbeleid, regionale wolvenbeheerplannen, duidelijke taakverdeling tussen betrokken partijen en blijvende investeringen in schadepreventie en monitoring. 'Dit zal bijdragen aan werkbaar en verantwoord samenleven met de wolf in Nederland.'

Niet iedereen blij

Het beheer en de bescherming van de wolf worden nu geregeld via de Europese Habitatrichtlijn, de Conventie van Bern en de Nederlandse Omgevingswet. Toch is niet iedereen is tevreden met de verlaagde bescherming van de wolf. Het belang van het dier voor het behoud van een populatie aan gezonde herten en reeën wordt nergens ontkend.

Tegenstanders, onder wie wetenschappers en bepaalde politici, vinden dat de EU niet heeft gehandeld op wetenschappelijke basis, maar op emotionele gronden. Ze vrezen dat de nieuwe situatie nieuwe problemen zal oproepen. Het gaat dan vooral om de vraag of en wanneer een wolf een 'probleemwolf' is. Dit kan tot verschillende interpretaties leiden. Er zijn ook tegenstanders van de verlaagde bescherming van de wolf omdat die niet ver genoeg zou gaan. Zij pleiten dus voor nog meer beheermogelijkheden.

Naleving wetgeving

De Europese Commissie dringt er bij de EU-lidstaten op aan de naleving van de nieuwe wetgeving goed op te volgen. Fanatieke tegenstanders die alsnog nachtelijke strooptochten tegen wolven organiseren, wat nog steeds in verschillende streken in de EU het geval is, moeten bedenken dat er strenge straffen bestaan op overtreding van de wetgeving. Het blijft immers verboden om in het wild levende wolven ook in de buurt van mensen te storen, te vangen of te doden tenzij ze officieel als probleemdieren zijn benoemd.

Overtreders van de wetgeving riskeren een gevangenisstraf die kan oplopen tot 3 jaar of geldboetes tot ruim 21.000 euro.